Cấp cứu đột quỵ cần đáp ứng nhanh, tiếp cận sớm

Đó là chia sẻ của các chuyên gia đầu ngành về cấp cứu tại hội nghị khoa học toàn quốc chuyên ngành hồi sức cấp cứu và chống độc được tổ chức ngày 13-4 tại Hà Nội. Theo TS Nguyễn Văn Chi, Phó trưởng khoa Cấp cứu A9 (Bệnh viện Bạch Mai), với các trường hợp đột quỵ, việc đáp ứng nhanh, tiếp cận sớm là điều rất quan trọng để can thiệp, giảm tổn thương não cho người bệnh. Tiêu chuẩn vàng trong cấp cứu bệnh nhân đột quỵ là thực hiện tiêu sợi huyết dưới ba giờ đồng hồ sau khi người bệnh có triệu chứng và thời gian cho phép tối đa là sau khoảng bốn giờ. Từ khi tiếp cận, chẩn đoán đến khi can thiệp điều trị không quá 45 phút (Nhân dân, trang 5).

Bệnh viện khu vực miền núi Thanh Hóa có máy chụp cắt lớp hiện đại

Phải coi dược liệu là kho báu để xóa đói, giảm nghèo

Ngày 12/4 tại tỉnh Lào Cai, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phát triển dược liệu Việt Nam. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Khoa học công nghệ Chu Ngọc Anh cùng nhiều đồng chí lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tham dự hội nghị.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, đất nước ta có truyền thống quý báu về y học cổ truyền (YHCT) với nhiều cây thuốc quý nổi tiếng. Tiềm năng to lớn như vậy nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu to lớn của thị trường trong và ngoài nước. Việc khai thác, nuôi trồng, sản xuất, chế biến, quy hoạch nguồn dược liệu còn manh mún, bất cập, hiệu quả thấp, không có đầu ra bền vững. Thậm chí, nhiều loại dược liệu quý hiếm có nguy cơ cạn kiệt. Thủ tướng khẳng định, chủ trương của Đảng, Nhà nước rất quan tâm đến YHCT, coi đây là một kho báu có tiềm năng phát triển lớn không chỉ giúp xoá đói giảm nghèo mà còn giúp một bộ phần người dân ấm no, hạnh phúc. Chính vì vậy cần có những chính sách, nhất là các cơ chế, giải pháp để thu hút đầu tư nhằm khuyến khích người dân, doanh nghiệp nuôi trồng dược liệu đạt chất lượng.

Tại Việt Nam, nhu cầu dược liệu trong nước khoảng gần 60 đến 80 nghìn tấn/năm.

Thống kê của Viện Dược liệu cho thấy, hiện nước ta đã ghi nhận khoảng 5.600 loài thực vật, nấm và khoáng vật có công dụng làm thuốc, trong đó có nhiều loài dược liệu quý, hiếm, đặc hữu như: Sâm Ngọc Linh, Ba Kích, Châu Thụ, Ngân Đằng… Dù có tiềm năng thế mạnh rất lớn về tài nguyên dược liệu nhưng có một nghịch lý, nước ta mới chủ động được 25% nhu cầu, còn 75% phụ thuộc nguồn nhập khẩu. Mặt khác, số lượng nguồn dược liệu ở nước ta rất phong phú nhưng số đạt tiêu chuẩn lại khiêm tốn. Hiện chỉ có 11 cây dược liệu được trồng rải rác ở một số tỉnh (như: Phú Yên, Lào Cai, Nam Định...) đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc” (GACP) của WHO.

Trình bày báo cáo của Bộ Y tế, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến chỉ ra 8 tồn tại trong công tác phát triển nguồn dược liệu thẳng thắn cho rằng, chúng ta chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa 4 nhà (gồm: Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông, doanh nghiệp). Vì vậy, có trường hợp dược liệu đột biến tăng giá gấp vài chục lần vì trồng ít mà nhu cầu sử dụng và xuất khẩu tăng. Thế nhưng, có trường hợp nông dân nuôi trồng nhiều lại không có người mua, do đó, họ phải phá đi một diện tích lớn cây thuốc. Bệnh cạnh đó, công tác tuyển chọn giống cây dược liệu hiện vẫn chưa thực sự được quan tâm đúng mức.

“Chúng ta chưa có quy định đặc thù về thời gian, thủ tục, tiêu chí công nhận giống cây dược liệu so với các loại cây nông nghiệp khác. Vì vậy, cho đến nay chưa có một giống cây dược liệu nào được công nhận chính thức. Chúng ta cũng thiếu các quy trình kỹ thuật nuôi trồng chuẩn và thiếu chuyên gia. Điều này dẫn tới tình trạng, nhiều dược liệu sau nhiều năm nuôi trồng nhưng khi thu hoạch không đạt được chất lượng, hàm lượng hoạt chất rất thấp, thậm chí có trường hợp hầu như không có hoạt chất”, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nói.

Dẫn chứng cho nhận định trên, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nêu ví dụ, sâm Ngọc Linh là một trong những loài sâm quý, đặc hữu của Việt Nam, có hàm lượng saponin cao nhất thế giới (cao hơn cả sâm Triều Tiên). Trong khi người Hàn Quốc với lợi thế về khoa học kỹ thuật, từ lâu đã ứng dụng nhiều biện pháp nâng cao chất lượng, sản xuất được nhiều loại sản phẩm khác nhau từ sâm Triều Tiên và mang lại lợi nhuận, thì cây sâm Ngọc Linh của Việt Nam hiện mới chỉ ở bước đầu nghiên cứu ứng dụng trong sản xuất thuốc, còn chủ yếu nhân dân ta dùng sâm Ngọc linh để ngâm rượu. Ngay cả Pháp và Mỹ đã chiết xuất hoạt chất taxon từ cây Thông Đỏ để sản xuất thuốc ung thư và đưa ra thị trường từ năm 1994, đem lại doanh thu hàng chục tỷ đô la mỗi năm.

Hiện nay, việc kiểm soát chất lượng dược liệu gặp nhiều khó khăn. Số lượng và số loại dược liệu lưu hành trên thị trường nhiều. Trong khi đó, trang thiết bị, máy móc và năng lực của hệ thống kiểm nghiệm trong nước chưa đáp ứng đủ. Tại các địa phương với tiềm năng lớn về phát triển dược liệu chưa có lực lượng chuyên trách để quản lý hiệu quả.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, chúng ta đang thiếu các dược liệu chuẩn, các chất chuẩn dược liệu dùng để kiểm tra chất lượng. Cơ sở dữ liệu về dược liệu chuẩn đối chiếu, các chất chiết được từ dược liệu dùng phục vụ công tác kiểm nghiệm còn hạn chế. Trong số 357 chuyên luận về dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền trong Dược điển Việt Nam, chỉ có 3 chuyên luận về dược liệu chế biến, vì vậy chưa có cơ sở để tiêu chuẩn hóa các dược liệu này. Trong khi đó, việc phòng chống buôn lậu về dược liệu còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt là các tỉnh biên giới phía Bắc và một số tỉnh, thành phố có sử dụng nhiều dược liệu. Chính vì vậy, việc quản lý dược liệu nhập khẩu có thể coi là bất cập lớn nhất hiện nay

Thảo luận tại hội nghị,đại diện một số địa phương và doanh nghiệp cho rằng, cần có quy hoạch vùng dược liệu rõ ràng; chọn một số loại cây dược liệu quý làm trọng tâm trọng điểm, như tam thất ở Hà Giang, Cao Bằng; y dĩ ở Sơn La, Lào Cai, Yên Bái; cây đẳng sâm ở Sơn La; ba kích ở Bắc Giang, Quảng Ninh; sâm Ngọc Linh của Quảng Nam… Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam cho biết, đang phát triển mô hình trồng cây sâm Ngọc Linh, khuyến khích cả doanh nghiệp và người dân thuê môi trường rừng để phát triển cây sâm quý này. Hiện đã có 1.200 ha sâm Ngọc Linh, giúp doanh nghiệp liên kết vói người dân trong nuôi trồng, sản xuất trên quy mô lớn.

Về phía tỉnh Quảng Ninh đại diện lãnh đạo tỉnh  đề nghị cần xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các doanh nghiệp, hộ gia đình cá nhân đầu tư vào lĩnh vực nuôi trồng, phát triển dược liệu. Khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật công nghệ, công nghệ cao trong việc nghiên cứu phát triển sản phẩm giá trị cao từ dược liệu.

Cùng với đó là có giải pháp kiểm soát, quản lý chất lược đối với dược liệu nhập khẩu, có chính sách khuyến khích đối với các dược liệu sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn GACP trong đấu thầu dược liệu vào các bệnh viện công lập.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu phải nhìn nhận lại vai trò của dược liệu trong phạm vi quốc gia, từng địa phương cũng như các ngành, đặc biệt là ngành y tế để chú trọng, tập trung phát triển. Tổ chức lại ngành dược liệu trong tất cả các khâu, trong đó chú ý khâu sản xuất, chế biến, sử dụng, kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại. Phát triển dược liệu trong nước phải là một chiến lược của ngành y tế.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh, nếu không đầu tư nghiên cứu khoa học công nghệ ứng dụng trong nuôi trồng, chế biến dược liệu thì đầu ra của dược liệu nước ta sẽ bế tắc. Cùng đó, phải có hình thức, biện pháp quảng bá mạnh mẽ dược liệu Việt Nam ra thế giới.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, phát triển dược liệu phải gắn với nhu cầu thị trường, trước hết là thị trường trong nước và hướng đến xuất khẩu. Muốn vậy, cần tăng cường liên kết “5 nhà” trong phát triển sản xuất, tiêu thụ dược liệu. Cùng đó cần đặt vấn đề quy hoạch nuôi trồng, sản xuất dược liệu gì, ở đâu. Đặc biệt, phải coi dược liệu là một sản phẩm quốc gia. Coi sản xuất nuôi trồng dược liệu là nông nghiệp công nghệ cao để có chính sách đầu tư. Thủ tướng Chính phủ gợi ý ngành y tế phối hợp với ngành NN&PTNT có thể chọn 100 cây dược liệu trong số hơn 5.000 loại dược liệu ở nước ta hiện nay để nuôi trồng theo tiêu chuẩn GACP-WHO nhằm nâng cao hiệu quả; khẩn trương ban hành tiêu chuẩn quy trình nuôi trồng dược liệu.

Về sử dụng dược liệu,Việt Nam phổ cập bằng cây dược liệu Việt Nam là một yêu cầu đối với ngành y tế. Mở rộng danh mục thuốc bảo hiểm y tế đối với việc sử dụng dược liệu và thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu. Có cơ chế đặc thù thanh toán cho thuốc nam, dược liệu tươi dùng trong khám chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Khuyến khích việc khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền. Đơn giản hóa thủ tục thanh toán, thuận lợi cho người bệnh sử dụng kết hợp thuốc đông y và thuốc tây y.

Bộ Y tế phối hợp với các địa phương tăng cường thông tin, tuyên truyền về việc sử dụng dược liệu, y dược cổ truyền, nâng cao nhận thức, vận động người dân khai thác hợp lý đi đôi với bảo tồn nguồn tài nguyên dược liệu.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương, Bộ Công an, lực lượng hải quan, bộ độ biên phòng… tăng cường quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc mua bán, nhập lậu dược liệu qua biên giới, gian lận thương mại trong lĩnh vực này và xử lý nghiêm. Có như vậy, thị trường dược liệu trong nước mới phát triển (Sức khỏe & Đời sống, trang 3).

Bắt dân gánh bội chi Quỹ bảo hiểm y tế là không công bằng

Ngày 13.4, tại TP.HCM, Ủy ban T.Ư MTTQ VN và Bảo hiểm xã hội VN tổ chức tọa đàm về thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT). Theo báo cáo của BHXH VN, năm 2016, tổng thu Quỹ BHYT là 63.800 tỉ đồng, trong khi đó tổng chi BHYT là 70.800 tỉ đồng, bội chi đến 7.000 tỉ đồng. Ông Vũ Xuân Bằng, Phó trưởng ban thực hiện chính sách BHYT (BHXH VN), nhận định thời gian qua có tình trạng các đơn vị lợi dụng chính sách để trục lợi Quỹ BHYT.

Ông Bằng đề nghị Bộ Y tế phải có biện pháp khảo sát và đánh giá sự lãng phí Quỹ BHYT, vì qua kiểm tra cho thấy tình trạng khám chữa bệnh và cấp thuốc BHYT hiện nay cực kỳ lãng phí. "Có cần thiết ai vào bệnh viện cũng siêu âm, chụp X-quang, nội soi hay không? Nhưng thực tế cứ vào là chụp, cứ vào là siêu âm. Vừa qua, BHXH đã kiểm tra một bệnh viện, có 300 hồ sơ của khoa da liễu thì 100% có siêu âm dù hồ sơ bệnh án không có biểu hiện gì", ông Bằng nói và nhận định thêm, nguyên nhân là có tình trạng các cơ sở khám chữa bệnh mua máy siêu âm theo hình thức xã hội hóa nên tăng cường chỉ định siêu âm để nhanh thu hồi vốn.

Tuy nhiên, ông Bằng cũng xác nhận tình trạng bội chi Quỹ BHYT chỉ một phần do sự trục lợi quỹ, nguyên nhân chính vẫn là chính sách BHYT chưa phù hợp, trong đó có chính sách về thu phí BHYT.

Bà Triệu Lệ Khánh, Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ VN TP.HCM, đề nghị ngành y tế cần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đặc biệt là ở các tuyến dưới để tránh tình trạng mất cân đối khám chữa bệnh BHYT như hiện nay. Về vấn đề bội chi Quỹ BHYT, bà Khánh cho rằng việc để xảy ra tình trạng trục lợi, gây thất thoát Quỹ BHYT là do chính sách, công tác quản lý của BHXH chứ không phải do người dân.

Vì vậy, nếu đưa ra chính sách tăng phí BHYT để bù lại là không phù hợp. "Thất thoát là do mình nhưng lại bắt người dân gánh chịu là không công bằng", bà Khánh nhấn mạnh, đồng thời đề nghị ngành BHXH phải công khai, minh bạch về quỹ BHXH, BHYT (Thanh niên, trang 4).

Chạy thận nhân tạo 7 năm vẫn sinh con an toàn

 Ngày 13/4, Bệnh viện Bạch Mai cho biết vừa điều trị thành công cho sản phụ chạy thận nhân tạo sinh con an toàn. Chiều 10/4, mẹ con sản phụ Nguyễn Thị Mơ (30 tuổi, xã Đông Mỹ, Thái Bình)đã được ra viện. TS. Nguyễn Hữu Dũng, Trưởng khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, từ năm 2015 đến nay, đây là sản phụ thứ 3 suy thận giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ được Bệnh viện Bạch Mai điều trị quản lý thai kỳ và đã sinh con an toàn. Sản phụ Nguyễn Thị Mơ suy thận từ 7 năm nay chạy thận chu kỳ tại Bệnh viện đa khoa Thái Bình. Khi phát hiện có thai chị Mơ đã đến Bệnh viện Bạch Mai thăm khám, xin ý kiến tư vấn của các bác sĩ…

Trong bối cảnh, thai đã lớn trên nền bệnh nhân chạy thận nhân tạo 7 năm, việc đình chỉ thai cũng có thể nguy cơ cho người bệnh. Sau nhiều cuộc hội chẩn, cân nhắc kỹ lưỡng giữa các thầy thuốc Khoa Sản, Khoa Thận nhân tạo, với thể trạng của thai phụ cùng với sự quyết tâm của chị Mơ và gia đình, bệnh nhân đã được nhập viện để điều trị, theo dõi thai chờ ngày sinh nở.

TS. Nguyễn Hữu Dũng cho biết: "Người bình thường có thai khó một thì bệnh nhân suy thận mạn tính lọc máu chu kỳ có thai khó hơn cả trăm lần và rất khó duy trì được thai nghén đến khi đủ tuổi thai. Để đảm bảo sức khỏe của mẹ và thai nhi, lọc máu sẽ được thực hiện với một quy trình đặc biệt và có sự kết hợp theo dõi với nhiều chuyên khoa. Bởi lẽ, với bệnh nhân suy thận, các độc tố trong máu thường cao nên thai nhi khó có thể phát triển bình thường".

Các bác sĩ Khoa Thận nhân tạo phối hợp chặt chẽ với bác sĩ khoa Sản theo dõi từng ngày điều chỉnh tăng cân, theo dõi từng chỉ số, tình trạng nước ối, siêu âm theo dõi sự phát triển của thai nhi, rau thai… Đến tuần thứ 33 (tuổi thai cho phép đối với thai nhi trên nền sản phụ suy thận mạn tính), các bác sĩ đã thống nhất chỉ định mổ lấy thai. Ngày 4/4, bé Bảo Châu nặng 2,2 kg chào đời và được chăm sóc đặc biệt tại Khoa Nhi. Ngày 10/4, bé Bảo Châu đã được ra viện trong niềm vui của gia đình và tập thể thầy thuốc khoa Thận Nhân tạo, Khoa Sản và Khoa Nhi. Đó là một kết quả tốt đẹp không phụ sự nỗ lực của gia đình bệnh nhân và nhiều thầy thuốc.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Hữu Dũng – Trưởng khoa Thận nhân tạo cũng khuyến cáo, các bệnh nhân suy thận khi quyết định sinh cần hết sức cân nhắc và được theo dõi, tư vấn bởi các bác sĩ chuyên khoa để có thể quản lý và duy trì thai nghén an toàn cho cả mẹ và con.

Chương trình nghiên cứu Đa trung tâm của Châu Âu trong hơn 10 năm tại một số quốc gia như Bỉ, Đan mạch, Pháp, Anh,.... ghi nhận 23 trường hợp có thai trong khi chạy thận nhân tạo được đăng ký theo dõi, chăm sóc sinh con thì chỉ có 52% trẻ được sinh và sống bình thường. Tại Bệnh viện Bạch Mai, đây là ca bệnh nhân thứ ba có thai đang chạy thận nhân tạo chu kỳ sinh con an toàn (Tiền phong, trang 2; An ninh Thủ đô, trang 2).