Thêm 1 bệnh nhân mắc Covid-19, là chuyên gia dầu khí người Anh

Chiều 3.5, Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 (Ban chỉ đạo) thông báo ghi nhận thêm 1 ca mắc Covid- 19 tại Việt Nam, là bệnh nhân (BN) thứ 271.

Theo Ban chỉ đạo, BN 271 (nam, 37 tuổi, quốc tịch Anh) là chuyên gia của Tập đoàn dầu khí, nhập cảnh để thực hiện dự án kinh tế. Ngày 28.4, chuyên gia này từ Anh tới SB Tân Sơn Nhất (TP.HCM) trên chuyến bay riêng mang số hiệu AXY 2504 (không phải chuyến bay chở khách thương mại); cùng đi có 12 chuyên gia khác.

Ngay sau khi nhập cảnh, tất cả đã được đưa về H.Cần Giờ (TP.HCM) cách ly tập trung. Xét nghiệm lần 1 (ngày 28.4) với tất cả 13 người đều cho kết quả âm tính. Ngày 2.5, những người này được lấy mẫu xét nghiệm lần 2, qua đó 12 người có kết quả âm tính, riêng BN 271 có kq dương tính. Hiện BN 271 đang được cách ly và điều trị tại BV dã chiến Củ Chi (H.Củ Chi, TP.HCM) (Thanh niên, trang 4).

Suýt mất mạng do nhiễm khuẩn 'tả biển'

Bệnh viện (BV) Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) vừa điều trị thành công cho bệnh nhân (BN) N.V.T (54 tuổi, ngụ Hải Phòng), bị nhiễm khuẩn “tả biển” sau khi ăn gỏi cá. Bốn ngày trước khi được chuyển đến BV Hữu nghị Việt Đức, ông T. cùng bạn ăn gỏi cá rô phi. Gia đình cho hay ông T. thường ăn món này. Một ngày sau khi ăn, ông T. sốt cao, chân phải tê, đau, không thể cử động.

Ngày 9.4, ông T. được gia đình đưa đi cấp cứu tại BV Việt Tiệp - Hải Phòng. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán ông bị nhiễm độc do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. BN tiếp tục diễn biến nặng, suy giảm chức năng gan, thận; huyết áp tụt. Các bác sĩ đã chỉ định cắt bỏ chân phải càng sớm càng tốt để cứu tính mạng người bệnh, do cẳng chân phải bị nhiễm khuẩn nặng, đe dọa sk toàn trạng. Tuy nhiên, do diễn biến quá nặng, BN được rạch tháo mủ ở cẳng chân phải và chuyển lên BV Hữu nghị Việt Đức điều trị ngày 11.4.

Tại BV Hữu nghị Việt Đức, ông T. được các bác sĩ trực cấp cứu hội chẩn điều trị, duy trì tình trạng lưu thông máu, xử lý vết thương ở cẳng chân, kiểm soát ổ nhiễm khuẩn. Sau 3 ngày điều trị tích cực, BN có diễn biến khả quan, được chuyển điều trị tại Khoa Phẫu thuật nhiễm khuẩn và chăm sóc vết thương của BV. BN dần bình phục sau 1 tuần điều trị, chức năng gan và thận dần trở lại bình thường, được phẫu thuật cắt lọc và xử trí nhiễm khuẩn ở cẳng chân phải. BN được duy trì kháng sinh liều cao, chăm sóc tại chỗ. Kết quả xét nghiệm hiện tại không còn ghi nhận “tả biển”.

Các bác sĩ cho biết, Vibrio parahaemolyticus là vi khuẩn bệnh truyền nhiễm cấp tính lây theo đường ăn uống, cùng họ với vi khuẩn tả (Vibrio cholerae). Vibrio parahaemolyticus là vi khuẩn ưa mặn, phát triển mạnh ở môi trường kiềm và mặn; thường có trong các loại thủy sản như cá, tôm, ốc, sò…), tồn tại ở môi trường nước vùng cửa sông và ven biển nên còn được gọi là “tả biển”.

Bác sĩ Trần Tuấn Anh, Khoa Phẫu thuật nhiễm khuẩn và chăm sóc vết thương, người trực tiếp điều trị cho ông T., lưu ý: Thực phẩm sống, tái, thức ăn chưa được nấu chín kỹ luôn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm các loại vi sinh vật, có nguy cơ đe dọa tới tính mạng. Người dân cần “ăn chín, uống sôi”, không sử dụng các thực phẩm không rõ nguồn gốc, không rõ độc tính, có thể ảnh hưởng tới sức khỏe, sinh mạng (Thanh niên, trang 15).

Đẩy nhanh nghiên cứu vắc-xin phòng COVID-19

Ngày 3/5, TS Đỗ Tuấn Đạt, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Vắc-xin và Sinh phẩm số 1 (Bộ Y tế) cho biết, bước đầu nghiên cứu thử nghiệm vắc-xin COVID-19. Dự kiến trong tuần này, các mẫu máu trên chuột thí nghiệm sẽ được chuyển đến Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư để đánh giá về khả năng sinh miễn dịch (kháng thể) chống lại virus SARS-CoV-2.

Ngay từ khi Việt Nam ghi nhận các ca mắc COVID-19 đầu tiên vào tháng 1/2020, các nhà khoa học của Công ty TNHH MTV Vắc - xin và Sinh phẩm số 1 đã hợp tác cùng các nhà khoa học của Đại học Bristol (Anh) để nghiên cứu vắc-xin phòng bệnh COVID-19 dựa trên công nghệ vector virus. Đến nay, nghiên cứu đã thành công trong việc tạo chủng mang vùng kháng nguyên đặc hiệu của virus SARS-CoV-2. Kháng nguyên của virus SARS-CoV-2 trong thành phần vắc-xin khi tiêm sẽ giúp cơ thể sinh ra kháng thể chủ động chống lại SARS-CoV-2, tạo miễn dịch phòng bệnh. Đây là nguyên liệu quan trọng cho sản xuất vắc-xin.

Cùng với việc bước đầu phát triển thành công dự tuyển vắc-xin phòng COVID-19 ở quy mô phòng thí nghiệm, dự tuyển vắc-xin đã được tiêm thử nghiệm trên chuột, đánh giá khả năng sinh kháng thể chống lại virus SARS-CoV-2. Việc tiêm thử nghiệm vắc-xin này trên chuột đã được thực hiện 2 tuần nay. Theo TS. Đạt, đây mới chỉ là đánh giá ban đầu chứ chưa có ngay vắc-xin phòng bệnh. Sau giai đoạn này, nhóm nghiên cứu tiếp tục hoàn thiện quy trình sản xuất, đánh giá trên động vật về tính an toàn, khả năng sinh miễn dịch, tiếp sau đó mới thử nghiệm trên người.

TS. Đạt đánh giá: “Nghiên cứu vắc-xin COVID-19 khó, nhưng các nhà khoa học đang nỗ lực để hoàn thiện từng bước. Thành quả nghiên cứu này có sự hợp tác của các nhà khoa học thuộc Công ty VABIOTECH và Đại học Bristol, Anh. Công nghệ này tuy khó khăn ở bước đầu để tạo ra protein đáp ứng miễn dịch nhưng các bước sau sẽ đi nhanh hơn so với công nghệ tổng hợp gene, giúp rút ngắn thời gian phát triển và sản xuất vắc-xin”.

Sớm nhất 12 tháng nữa mới có vắc-xin

Do yêu cầu nghiêm ngặt trong quy trình phát triển vắc-xin với nhiều giai đoạn thử nghiệm nên dù nhanh nhất cũng phải mất 12 tháng mới có kết quả. Nghĩa là sớm nhất phải đầu 2021 mới có vắc-xin. Hiện Việt Nam là 1 trong 39 nước trên thế giới đạt Tiêu chuẩn quốc gia về sản xuất vắc-xin, tức vắc-xin sản xuất ra có thể xuất khẩu.

TS Đạt cho biết thêm: “Loại vắc-xin mà chúng tôi hướng đến là loại sử dụng protein. Công nghệ này tuy khó khăn ở bước đầu để tạo ra protein đáp ứng miễn dịch nhưng các bước sau sẽ đi nhanh hơn so với công nghệ tổng hợp gene. Việc này giúp rút ngắn thời gian phát triển và sản xuất vắc-xin, dễ nâng quy mô sản xuất và giảm giá thành, đáp ứng tốt nhu cầu về vắc-xin trong trường hợp khẩn cấp khi xuất hiện các tác nhân gây bệnh mới, nguy hiểm như COVID-19. Tuy nhiên, do yêu cầu nghiêm ngặt trong quy trình phát triển vắc-xin nên dù nhanh nhất và thuận lợi nhất thì cũng phải mất 12 tháng mới có kết quả”.

Trong số rất nhiều chủng coronavirus có khả năng lây nhiễm ở người, đến nay mới chỉ có 3 chủng được đặt tên riêng vì dịch bệnh và hậu quả quy mô lớn mà chúng gây ra. Đó là SARS-CoV gây ra dịch năm 2003, MERS-CoV gây ra dịch năm 2012 và lần này là COVID-19. Cả 2 đại dịch lần trước, thế giới đều chưa có vắc-xin nào được thương mại hóa.

“Bởi thế lần này nếu sản xuất thương mại được vắc-xin phòng COVID-19 thì sẽ là một bước tiến rất lớn. Chúng ta không thể dự báo được trong tương lai có thể có thêm chủng coronavirus nào mới xuất hiện và gây đại dịch ở người. Nếu tình huống xấu xảy ra, khi đã có trong tay công nghệ vắc-xin rồi, lúc đó chỉ cần lắp ráp phần gene của chủng virus mới vào sẽ rất nhanh có vắc-xin mới. Nói cách khác, lần này nếu thành công thì sẽ là nền tảng để phát triển các vắc-xin phòng đại dịch sau này chứ không chỉ riêng phòng coronavirus”, TS Đạt nói

Trước đó, tại một cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì phối hợp với Bộ Y tế, Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, sản xuất vắc-xin phòng, chống dịch COVID-19. Tuy đây là nhiệm vụ khó khăn nhưng Việt Nam đã có những thành quả nghiên cứu bước đầu như: phân lập được virus, sản xuất thành công sinh phẩm xét nghiệm (Tiền phong, trang 6).

Loạn giá mua máy xét nghiệm COVID-19: Thiếu vai trò giám sát của ngành y tế?

 Sự loạn giá mua máy Realtime PCR xét nghiệm COVID-19 tại nhiều địa phương được TS Nguyễn Việt Hùng - nguyên vụ trưởng Vụ Quản lý đấu thầu (nay là Cục Quản lý đấu thầu), Bộ Kế hoạch và đầu tư - lý giải và chỉ ra nguyên nhân.

* Theo ông, nguyên nhân cơ bản nào dẫn tới tình trạng mỗi địa phương mua máy xét nghiệm COVID-19 một giá thời gian qua? Điều này quá vô lý?

- Để rút ngắn thời gian mua sắm, cung ứng nhanh chóng các máy xét nghiệm COVID-19 phục vụ công tác chống dịch tại địa phương, theo Luật đấu thầu, các địa phương được quyền chỉ định thầu mua sắm thiết bị, hóa chất, vật tư y tế. Nhưng thực trạng mỗi địa phương chỉ định thầu mua máy Realtime PCR xét nghiệm COVID-19 một giá, cao gấp nhiều lần giá nhập khẩu khoảng 2-3 tỉ đồng/máy là do cơ quan quản lý nhà nước ngành y tế không có định hướng về giá cho các địa phương thực hiện. 

Thiếu vai trò giám sát, quản lý của Bộ Y tế nên không có một mặt bằng giá trong mua sắm máy xét nghiệm COVID-19 là đương nhiên. Bởi các doanh nghiệp cung cấp máy xét nghiệm COVID-19 có nguồn nhập khẩu thiết bị khác nhau, chất lượng khác nhau nên họ sẽ chào giá bán máy xét nghiệm khác nhau.

Thiết bị y tế là mặt hàng chuyên dụng, nhưng cơ quan quản lý ngành y tế không thực hiện vai trò quản lý thị trường trang thiết bị y tế dẫn tới việc doanh nghiệp muốn bán bao nhiêu thì bán. Vì lợi nhuận, doanh nghiệp nhập khẩu một nhưng bán gấp 2-3 lần cũng không ai giám sát để ngăn chặn những tiêu cực. Hạn chế của việc chỉ định thầu trong mua sắm tài sản công là chỉ có một người bán, một người mua nên rất dễ nảy sinh tiêu cực, trục lợi, tham nhũng.

* Việc xác định chính xác giá mua máy Realtime PCR xét nghiệm COVID-19 trước khi lập dự toán mua thực ra không quá khó so với năng lực của sở y tế các địa phương?

- Xác định giá nhập khẩu máy Realtime PCR xét nghiệm COVID-19 trên thị trường không khó, nhưng cơ quan quản lý ngành y tế đã không hướng dẫn kịp thời nên sở y tế các địa phương khi mua máy không có cơ sở để đối chiếu. Sở y tế các địa phương hoàn toàn có thể tham khảo giá mua máy từ các hãng sản xuất trước khi trình lãnh đạo tỉnh ký phê duyệt giá chỉ định thầu mua máy. Nhưng một số nơi đã không làm. 

Câu hỏi đặt ra khi đã có lãnh đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội (CDC Hà Nội) bị bắt, là có phải nhà thầu bán chênh được vài tỉ đồng thì phải có phần của một số công chức tham gia quá trình mua thiết bị?

* Vẫn còn những lỗ hổng dẫn tới thất thoát tiền thuế của dân khi nhiều địa phương có thể lách các quy định khi chỉ định thầu, rồi mua sắm thiết bị?

- Theo quy định của Luật đấu thầu thì sở y tế địa phương sẽ chọn phương pháp lấy báo giá của 3 doanh nghiệp cung cấp máy xét nghiệm COVID-19, sau đó sẽ chọn doanh nghiệp có báo giá thiết bị thấp nhất để lập dự toán mua máy (thực tế cao gấp nhiều lần giá thị trường), sau đó sẽ chỉ định thầu thấp hơn dự toán được lập để mua máy xét nghiệm.

Thực tế dự toán giá mua máy xét nghiệm COVID-19 được các địa phương phê duyệt trong thời gian qua, cần làm rõ xem có phải không có nhiều ý nghĩa khi các bên liên quan cố tình lách luật để trục lợi. Các doanh nghiệp cung cấp thiết bị y tế có thể đã bắt tay với nhau để nâng giá bán sản phẩm ngay từ khâu báo giá cho các sở y tế. Vì thế phương pháp sử dụng 3 bảng báo giá của 3 nhà thầu khác nhau để xác định giá mua máy xét nghiệm sẽ không chính xác.

Vì không có ai quản lý, giám sát quá trình chỉ định thầu mua máy xét nghiệm COVID-19 nên việc các địa phương xác định giá mua máy xét nghiệm sai không bị phát hiện. Chỉ đến khi có đơn tố cáo CDC Hà Nội có gian lận trong đấu thầu, Cơ quan điều tra Bộ Công an khởi tố vụ án, các địa phương mới giật mình điều chỉnh giảm giá mua máy xét nghiệm COVID-19 để trốn tránh trách nhiệm.

Về hình thức thì các địa phương chỉ định thầu mua máy xét nghiệm COVID-19 thời gian qua không sai, họ đã chỉ định giá mua máy xét nghiệm không cao hơn giá gói thầu, nhưng bên trong lại có thể có tiêu cực khi giá gói thầu được lập cao hơn nhiều lần giá trên thị trường và gây thiệt hại cho Nhà nước.

Cần phát huy vai trò Bộ Y tế

* Chúng ta cần làm gì để ngăn chặn những tiêu cực tương tự trong lĩnh vực mua sắm trang thiết bị y tế?

- Khi các địa phương đồng loạt chỉ định thầu mua máy xét nghiệm COVID-19, Bộ Y tế hoàn toàn có thể ra một thông báo giá mua máy Realtime PCR không vượt quá 3 tỉ đồng, bộ làm vậy thì sở y tế các địa phương không thể duyệt dự án mua máy lên tới 7 tỉ đồng được. Thực tế, quá trình mua máy xét nghiệm COVID-19 thời gian qua các địa phương không có cơ sở để đối chiếu giá nên nguy cơ tham nhũng, tiêu cực trong chỉ định thầu rất lớn.

Lãnh đạo các tỉnh, thành phố Hà Nội, Thái Bình, Quảng Ninh, Quảng Nam... phê duyệt kế hoạch đấu thầu, giá mua máy xét nghiệm COVID-19 theo báo cáo do sở y tế trình lên. Sở y tế lại dựa trên báo giá của 3 doanh nghiệp chuyên cung cấp thiết bị máy xét nghiệm Realtime PCR để trình lãnh đạo tỉnh phê duyệt giá mua. 

Về hình thức rất hợp lệ. Có thể thấy giá mua máy xét nghiệm COVID-19 được các tỉnh thành phê duyệt hoàn toàn phụ thuộc báo giá của chính các nhà thầu. Nên vì lợi nhuận các nhà thầu cố tình bắt tay nhau nâng giá là điều không tránh khỏi. Đây là một vòng tròn luẩn quẩn dẫn đến nguy cơ thất thoát tiền thuế của dân.

Chủ đầu tư (sở y tế các địa phương) nếu công tâm thì trước khi thực hiện các gói thầu mua máy xét nghiệm COVID-19, họ phải tham khảo các kết quả đấu thầu trước đó. Đã có một vài địa phương như Quảng Bình, Quảng Trị mua máy xét nghiệm chỉ có giá khoảng 1,6 tỉ đồng, trong khi nhiều tỉnh thành lại phê duyệt giá mua máy lên tới hơn 7 tỉ đồng, rất vô lý.

* Luật đấu thầu đã quy định việc mua sắm thiết bị y tế tập trung, theo ông, vì sao chúng ta chưa làm được?

- Đấu thầu tập trung về lý thuyết rất tốt, nhưng nói dễ làm khó. TP.HCM năm 2018 đã phải hủy đấu thầu tập trung mua vật tư y tế vì không thực hiện được. Đặc thù của lĩnh vực y tế là mua thiết bị, vật tư chậm một tháng thì người bệnh không chờ được. Mặt khác, việc đấu thầu tập trung sẽ loại bỏ cơ hội của các nhà thầu nhỏ trong nước, chỉ tạo điều kiện cho một vài nhà thầu lớn nên không tạo ra một sân chơi công bằng.

Đại diện vụ trang thiết bị và công trình y tế, bộ y tế: "Lãnh đạo UBND cấp tỉnh quyết định mua máy"

Mua máy xét nghiệm COVID-19 thuộc thẩm quyền quyết định của UBND cấp tỉnh, thành phố; còn hướng dẫn của Bộ Y tế là hướng dẫn về chuyên môn, sử dụng loại máy nào, hóa chất nào, vật tư nào để thực hiện phòng chống dịch bệnh. Hơn nữa, trong mua sắm công, Luật đấu thầu đã quy định rất rõ rồi, bộ không thể can thiệp được.

Bộ Y tế cũng đã có những cảnh báo với các địa phương rồi. Đơn vị nào vi phạm quy định pháp luật đấu thầu phải tự chịu trách nhiệm. Hiện nay, Bộ Kế hoạch và đầu tư có cả một trang thông tin điện tử chuyên phục vụ việc đăng tải công khai tất cả thông tin đấu thầu, kết quả đấu thầu trên đó, nếu các địa phương cần có thể tham khảo giá trên đó. Máy chống dịch cũng là máy PCR, chứ có gì đặc biệt đâu (Tuổi trẻ, trang 2).