Việt Nam hưởng ứng “Tuần lễ Glôcôm thế giới” năm 2021

Trước đó, Ban chỉ đạo Quốc gia PCML Bộ Y tế và Bệnh viện Mắt Trung ương đã có công văn gửi tới sở y tế, các đơn vị nhãn khoa các tỉnh, thành phố trên toàn quốc kêu gọi tổ chức các hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Glôcôm năm 2021 bằng các hoạt động như mít tinh, tuyên truyền, tư vấn và khám bệnh miễn phí...

Thuật ngữ “Glôcôm” (dân gian thường gọi là bệnh thiên đầu thống hay cườm nước) được dùng để gọi một nhóm bệnh có những đặc điểm chung là nhãn áp tăng quá mức chịu đựng của mắt, lõm, teo đĩa thị thần kinh và tổn hại thị trường đặc hiệu.

Glôcôm là một căn bệnh nguy hiểm, gây mất thị lực, có thể gây mù vĩnh viễn. Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng nên rất khó phòng ngừa bệnh.

​Tuy nhiên có thể phòng tránh được mù loà do Glôcôm bằng cách phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật và phải được theo dõi thường xuyên, tái khám định kỳ.

Glôcôm đứng thứ hai (sau bệnh đục thể thủy tinh) trong các nguyên nhân gây mù loà có thể phòng tránh được ở hầu hết các khu vực  trên thế giới, trong đó có Việt Nam. 

Theo các nghiên cứu của Yih Chung Tham thì đến 2013 số người mù do Glôcôm (trong độ tuổi từ 40-80) là 64,3 triệu người, đến năm 2020 đã tăng lên 76 triệu người, dự đoán đến năm 2040 là 111,8 triệu người.

Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Mắt Trung ương năm 2011 đối với nhóm người trên 35 tuổi tại 2 tỉnh Nam Định và Thái Bình: 94% người dân tham gia khám sàng lọc còn lơ mơ hoặc không biết gì về bệnh Glôcôm. Tỷ lệ Glôcôm trong một số cộng đồng dân cư nghiên cứu chiếm tới 2,2% (ở Nam Định) và 2,4% (tại Thái Bình).​

 Một vấn đề đáng báo động là người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, không có chỉ định của thầy thuốc khiến cho mắt có thể bị Glôcôm do tra corticoid kéo dài. Trên thị trường có bán các loại thuốc nhỏ mắt có chứa steroids để điều trị chứng ngứa, khô mắt, viêm kết mạc. Nếu dùng những thuốc này trong thời gian dài, có thể dẫn đến mắt bị Glaucoma.

Theo thống kê của BV Mắt Trung ương năm 2009, bệnh nhân bị Glôcôm góc mở, có tiền sử tra mắt bằng thuốc có chứa corticoid kéo dài chiếm 31,7% đến 33,1%, trong đó số người trong lứa tuổi lao động (25-59) chiếm 63,1%.

Nhiều bệnh nhân mắc bệnh Glôcôm nhập viện khi bệnh đã trầm trọng, thị lực rất thấp, thị trường thu hẹp, nguy cơ mù loà cao. Cũng có nhiều bệnh nhân đến điều trị nhưng không tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc và phác đồ điều trị nên hiệu quả điều trị không cao.

​Do bệnh Glôcôm còn có yếu tố di truyền nên người bệnh và những người ruột thịt của bệnh nhân cần có kiến thức để phát hiện bệnh Glôcôm sớm, đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt để có phương pháp điều trị kịp thời. Vì vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức phòng tránh Glôcôm và hướng điều trị khi mắc bệnh Glôcôm là một trong những vấn đề cần được quan tâm hàng đầu.

​​Theo BS. Hoàng Thị Hiền, Phòng khám điều trị ngoại trú cho bệnh nhân Glôcôm, Bệnh viện Mắt Trung ương cho biết, những đối tượng sau đây có nguy cơ cao mắc bệnh: Những người trên 40 tuổi, tuổi càng cao, khả năng bị Glôcôm càng lớn; người ruột thịt của bệnh  nhân Glôcôm; bệnh  nhân có tiền sử dùng corticoid kéo dài (tra mắt hoặc toàn thân;  những bệnh nhân có bệnh toàn thân như: đái tháo đường, cao huyết áp ...người có nhãn cầu nhỏ như bị viễn thị nặng, giác mạc nhỏ, tiền phòng nông hoặc những người dễ xúc cảm, hay lo âu… là cơ địa thuận lợi để xuất hiện cơn Glôcôm và người có nhãn áp cao trên 25 mmHg (đo bằng Maclakov).

​ Một số triệu chứng lâm sàng: Cơn Glôcôm góc đóng cấp điển hình: Bệnh Glôcôm thường khởi phát đột ngột buổi chiều tối, hoặc khi bệnh nhân đang cúi xuống đọc sách, hoặc sau những sang chấn tinh thần mạnh. Biểu hiện mắt đột ngột đau nhức dữ dội từng cơn, lan lên nửa đầu cùng bên, bệnh nhân nhìn đèn thấy có quầng xanh đỏ như cầu vồng, thường buồn nôn hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi, mắt đỏ lên và nhìn mờ ở nhiều mức độ, có thể chỉ mờ như nhìn qua màn sương nhưng cũng có thể giảm thị lực trầm trọng xuống còn đếm ngón tay hoặc bóng bàn tay. Sờ tay vào mắt thấy nhãn cầu căng cứng như hòn bi. Đôi khi bệnh nhân thấy sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhưng không tiết rử mắt, mi mắt sưng nề, mắt đỏ theo kiểu cương tụ rìa, giác mạc phù nề mờ đục. Khi có những triệu chứng như trên người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám mắt, đo nhãn áp và xử trí kịp thời.

​BS. Hoàng Thị Hiền cũng cho biết về điều trị bệnh Glôcôm: Bệnh Glôcôm là một cấp cứu nhãn khoa. Khi phát hiện mắc bệnh cần được điều trị ngay bằng thuốc tra mắt và uống thuốc hạ nhãn áp, các thuốc này phải được sử dụng theo chỉ định, theo dõi chặt chẽ của bác sỹ nhãn khoa. Glôcôm góc đóng thường được chỉ định điều trị phẫu thuật, laser… sau khi đã điều trị cấp cứu hạ nhãn áp bằng thuốc. Mắt chưa bị lên cơn Glôcôm cũng cần phải điều trị dự phòng bằng laser hoặc phẫu thuật. Glôcôm góc mở cần can thiệp phẫu thuật khi điều trị thuốc không đạt hiệu quả mong muốn.

“Mục đích điều trị Glôcôm là nhằm ngăn chặn bệnh không tiếp tục gây tổn thương đầu dây thần kinh thị giác. Bệnh nhân khi đã mắc bệnh Glôcôm nhất thiết phải đi khám định kỳ, được các bác sỹ nhãn khoa tư vấn, theo dõi  thường  xuyên theo một quy trình chặt chẽ nhằm kiểm soát được diễn biến bệnh, hạn chế tối đa tổn hại về thực thể và chức năng thị giác”, BS. Hoàng Thị Hiền nhấn mạnh. 

Tại Bệnh viện Mắt Trung ương, trong 10 năm qua đã triển khai Phòng Khám điều trị ngoại trú cho bệnh nhân Glôcôm. Đây là một trong những cơ sở duy nhất và đầu tiên trong cả nước triển khai mô hình phòng khám này. Tại đây, bệnh nhân sẽ được cấp mã số bệnh nhân lưu tại Phòng khám để bác sĩ trực tiếp theo dõi. Song song đó, bệnh nhân cũng sẽ được phát một cuốn sổ riêng để tiện theo dõi. 

Chia sẻ về Phòng khám này, bệnh nhân Phạm Thị Hạnh, đến từ Giao Thủy, Nam Định cho biết: “Tôi phát hiện ra bệnh năm 2015 và đã điều trị tại Bệnh viện Mắt tuyến tỉnh. Đến năm 2017, tôi lên Bệnh viện Mắt Trung ương khám và điều trị ngoại trú. Mới bắt đầu điều trị, tuần nào tôi cũng đều đặn lên đúng lịch hẹn của bác sĩ. Hiện nay thì 3 tháng mới phải lên khám lại. Các bác sĩ của Phòng Khám điều trị ngoại trú cho bệnh nhân Glôcôm của Bệnh viện Mắt Trung ương tư vấn rất tỉ mỉ, dặn dò chu đáo, thái độ rất ân cần nên tôi rất yên tâm khi khám, điều trị ở đây”.

Hoàng Hiền