Hội thảo đánh giá thực hiện Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023- 2025 và Hưởng ứng “Tuần lễ thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc”

Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc là một chiến dịch toàn cầu nhằm thúc đẩy hiểu biết và hành động về kháng thuốc. Tổ chức Ytế Thế giới đưa ra Chủ đề năm 2025: “Hành động ngay: Bảo vệ hiện tại, bảo đảm tương lai của chúng ta”. Chủ đề này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết hành động mạnh mẽ và thống nhất để ứng phó với kháng thuốc. Kháng thuốc đang gây hại cho sức khỏe, chuỗi thực phẩm, môi trường và nền kinh tế của chúng ta. Đây không phải là thách thức của tương lai mà là vấn đề đang diễn ra từng ngày. Nhiễm trùng do kháng thuốc đang gia tăng gây ra hàng triệu ca tử vong mỗi năm, trong khi nhận thức, đầu tư và hành động vẫn còn hạn chế.

Tiếp nối động lực từ Phiên họp Cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm 2024 về kháng thuốc, lời kêu gọi hành động khẩn cấp từ các bên liên quan bao gồm cơ quan quản lý, tổ chức xã hội, nhân viên y tế, bác sĩ thú y, nông dân, các đơn vị môi trường đến mỗi người dân: biến những cam kết chính trị thành các hành động thiết thực, có trách nhiệm và cứu sống con người. Để “Bảo vệ hiện tại, bảo đảm tương lai của chúng ta”, chúng ta phải ưu tiên đầu tư dài hạn và hành động mang tính chiến lược trong lĩnh vực sức khỏe con người, động vật và môi trường. Việc tăng cường hệ thống giám sát, bảo đảm tiếp cận công bằng thuốc và chẩn đoán có chất lượng, thúc đẩy đổi mới và xây dựng hệ thống đủ sức chống chịu trước các nguy cơ đều đòi hỏi sự cam kết và nguồn lực dài hạn.

Để ứng phó với kháng thuốc, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng. Năm 2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia về Phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030. Chiến lược quốc gia là thể hiện nỗ lực, cam kêt của Chính phủ Việt Nam, phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế khác nhằm chống lại sự gia tăng của tình trạng kháng thuốc, sự chủ động tham gia và phối hợp giữa các ngành Y tế, Nông nghiệp-Môi trường, Công thương từ trung ương đến địa phương trong lĩnh vực sức khoẻ con người, thú y, môi trường. Chiến lược đặt ra bốn mục tiêu cụ thể: (1) Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương và hiểu biết của nhân viên y tế, thú y và người dân về phòng, chống kháng thuốc; (2) Củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc để cảnh báo kịp thời về sự xuất hiện, lan truyền, mức độ và xu hướng kháng thuốc của các vi sinh vật; (3) Giảm sự lan truyền của vi sinh vật và bệnh truyền nhiễm; (4) Sử dụng thuốc kháng vi sinh vật ở người và động vật hợp lý, an toàn và có trách nhiệm. Kế hoạch hành động Quốc gia theo các giai đoạn trong lĩnh vực y tế và nông nghiệp cũng đã được phê duyệt bởi Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đặt ra các mục tiêu cụ thể về nhận thức, giáo dục, giám sát, nghiên cứu, kiểm soát nhiễm trùng, tối ưu hóa sử dụng kháng sinh.

Phát biểu tại Hội thảo, GS. TS. Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh: Thông điệp của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2025 “Hành động ngay: Bảo vệ hiện tại, bảo đảm tương lai của chúng ta” không chỉ là lời kêu gọi, mà là cảnh báo mạnh mẽ về sự cấp bách. Kháng thuốc không chỉ là vấn đề của tương lai; đó là thách thức đang diễn ra từng ngày, từng giờ, và nếu chúng ta chậm trễ, những loại thuốc cứu sống con người suốt nhiều thập kỷ sẽ trở nên vô hiệu.

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, trong giai đoạn 2023-2025, Bộ Y tế cùng các bộ, ngành và đối tác quốc tế đã đạt được nhiều kết quả quan trọng và thực chất; ký kết văn bản thỏa thuận đa ngành; thiết lập và củng cố Ban chỉ đạo cũng như Nhóm kỹ thuật quốc gia; ban hành Kế hoạch hành động của ngành y tế giai đoạn 2024-2025 và 2026-2030; tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức; hoàn thiện nhiều hướng dẫn chuyên môn, quy trình kỹ thuật về vi sinh lâm sàng; củng cố và mở rộng hệ thống giám sát kháng thuốc; tham gia tích cực Hệ thống giám sát toàn cầu về sự đề kháng và sử dụng thuốc kháng vi sinh vật (GLASS) của WHO; và triển khai giám sát nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế, quản lý sử dụng kháng sinh tại các cơ sở khám chữa bệnh.

Những kết quả này là minh chứng rõ ràng cho sự phối hợp liên ngành hiệu quả, sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự nỗ lực lớn của hệ thống y tế và sự hỗ trợ quý báu, trách nhiệm, bền bỉ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tổ chức Y tế thế giới, Đại sứ quán Anh, Tổ chức lương thực thế giới cùng nhiều tổ chức quốc tế khác.

Tuy nhiên, con đường phía trước còn nhiều thách thức. Tốc độ xuất hiện các chủng vi sinh vật kháng thuốc mới ngày càng nhanh; áp lực sử dụng thuốc bất hợp lý còn tồn tại; hành vi kê đơn, bán thuốc, tự điều trị trong cộng đồng đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ; năng lực xét nghiệm, giám sát, kiểm soát nhiễm khuẩn vẫn cần tiếp tục được nâng cao; và yêu cầu ứng phó đòi hỏi sự bền bỉ, nhất quán của cả hệ thống.

Chính vì vậy, “Hành động ngay” không chỉ là khẩu hiệu của Tuần lễ năm nay mà là phương châm xuyên suốt của chúng ta trong giai đoạn tiếp theo. Đây là thời điểm để chúng ta nhìn lại một cách nghiêm túc, đánh giá toàn diện và đề xuất những giải pháp chiến lược, dài hạn, hướng đến mục tiêu bảo đảm thuốc kháng vi sinh vật vẫn còn hữu hiệu cho thế hệ mai sau.

Bộ Y tế cam kết tiếp tục phát huy vai trò điều phối trung tâm; tăng cường hợp tác liên ngành; hoàn thiện hệ thống giám sát; thúc đẩy quản lý sử dụng kháng sinh dựa trên bằng chứng; nâng cao năng lực xét nghiệm; đẩy mạnh truyền thông; đồng thời huy động mạnh mẽ sự tham gia của toàn xã hội, đúng theo tinh thần các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị.

Tại Hội thảo, Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam cam kết WHO sẽ tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam để mở rộng giám sát vi sinh, tăng cường năng lực phòng xét nghiệm và thúc đẩy sử dụng kháng sinh hợp lý.

Ông Vinod Ahuja, Trưởng đại diện, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực thế giới tại Việt Nam (FAO) cho biết: “Kháng thuốc không chỉ là vấn đề của hệ thống y tế mà còn tác động sâu sắc đến sản xuất nông nghiệp và an toàn thực phẩm. Chúng tôi đánh giá cao vai trò lãnh đạo mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam, được thể hiện qua Chiến lược Quốc gia về Phòng, chống Kháng thuốc giai đoạn 2023–2030, tầm nhìn đến năm 2045. FAO cam kết tiếp tục thúc đẩy các quan hệ đối tác hiệu quả và định hướng hành động để hỗ trợ triển khai thành công Chiến lược Quốc gia về Kháng thuốc. Chúng ta hãy tiếp tục đồng hành – trong tinh thần hợp tác chặt chẽ – nhằm tăng cường khả năng chống chịu trước tác động của kháng thuốc và quản lý các nguy cơ gia tăng đề kháng. Bởi chỉ khi cùng nhau hành động, chúng ta mới có thể bảo vệ sức khỏe con người, động vật và môi trường chung của chúng ta”.

Trọng Tiến