Theo thống kê của Cục Phòng, chống HIV/AIDS, tính đến cuối tháng 3/2018, có 126.659 người nhiễm HIV đang điều trị ARV. Từ năm 2016 - 2018, tỉ lệ bao phủ BHYT trong bệnh nhân HIV/AIDS điều trị bằng ARV tại các tỉnh/thành phố đang tăng lên rõ rệt. Cụ thể: Năm 2016 chỉ đạt tỉ lệ 50% thì đến năm 2017 tăng lên 82% và đến ngày 31/3/2018 đạt mức 83,4%. Trong đó, có 5 tỉnh đạt tỷ lệ bao phủ 100% gồm: Cà Mau, Cao Bằng, Bắc Kạn, Hà Nam, Lạng Sơn; có 30 tỉnh/thành phố đạt trên 90%; 5 tỉnh/thành phố đạt dưới 70% gồm: Đồng Nai, Thanh Hóa, Quảng Trị, Bến Tre, Bình Thuận và một số có tỉ lệ bao phủ giảm do thẻ hết hạn, người bệnh chưa kịp mua, chờ cấp thẻ mới hoặc chưa lấy thẻ.
Hội nghị được diễn ra trong bối cảnh từ năm 2019, các chi phí điều trị HIV/AIDS được chuyển đổi sang nguồn BHYT chi trả (trước đây, phần lớn các chi phí điều trị HIV/AIDS đều được miễn phí từ nguồn tài trợ quốc tế và nguồn kinh phí chương trình mục tiêu). Do vậy, muốn duy trì và tăng số người nhiễm HIV tiếp tục được điều trị ARV thì người nhiễm HIV phải tham gia BHYT. Mục tiêu đặt ra là hướng đến 100% người nhiễm HIV có thẻ BHYT, trong khi đó còn khá nhiều những khó khăn để thực hiện mục tiêu này.
Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, việc thực hiện mục tiêu 100% người nhiễm HIV tham gia BHYT hiện vẫn còn nhiều thách thức, nhất là còn vướng mắc trong những văn bản pháp luật. Thông tư 15/2015/TT-BYT sửa đổi không bắt buộc người nhiễm HIV tham gia BHYT cùng tất cả các thành viên trong gia đình cùng một thời điểm, vì vậy cần phải có văn bản hướng dẫn của BHXH Việt Nam để thực hiện thống nhất tại các tỉnh, thành phố (cơ chế cho người nhiễm HIV không có giấy tờ tùy thân được cụ thể hóa trong Thông tư 15/2015/TT-BYT). Bên cạnh đó, nhiều người nhiễm HIV chưa nhận thức được ý nghĩa của chính sách nên chưa tự giác tham gia; nhận thức của nhân viên y tế còn hạn chế; quản lý người nhiễm HIV tham gia BHYT tại cơ sở y tế chưa tốt; người nhiễm nhiễm HIV không có giấy tờ tùy thân hoặc người nhiễm HIV cố tình giấu danh tính, bệnh nhân ngoại tỉnh, di chuyển liên tục…
Trước những khó khăn trên, các đại biểu đã thảo luận và đưa ra các giải pháp, điển hình như: Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý: Thông tư số 08/2018/TT-BYT về Sửa đổi, bổ sung một số Điều của Thông tư số 28/2017/TT-BYT ngày 28 tháng 6 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định về quản lý thuốc kháng HIV được mua sắm tập trung cấp quốc gia sử dụng nguồn quỹ khám bệnh, chữa bệnh BHYT và hỗ trợ chi phí cùng chi trả đối với thuốc kháng HIV cho người nhiễm HIV có thẻ BHYT; áp dụng sửa đổi Thông tư 15/2015/TT-BYT. Bên cạnh đó, kiện toàn lại các cơ sở điều trị và cơ sở dữ liệu quản lý bệnh nhân nhiễm HIV; đảm bảo nguồn lực tham gia BHYT cũng như hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV cho người nhiễm HIV; tiếp tục vận động người nhiễm HIV có điều kiện tự nguyện tham gia mua thẻ BHYT, đây được cho là giải pháp bền vững nhất; UBND các địa phương mua thẻ hỗ trợ những người khó khăn hơn; tranh thủ nguồn từ các dự án để mua thẻ BHYT hỗ trợ một số tỉnh khó khăn,…
GS.TS Nguyễn Thanh Long, Thứ trưởng Bộ Y tế, khẳng định việc thanh toán đối với bệnh nhân HIV qua BHYT là bắt buộc và được thể chế bằng luật, vì vậy các địa phương triển khai sớm càng tốt. Thứ trưởng đề nghị Sở Y tế các tỉnh/thành phố cần kiện toàn các cơ sở điều trị HIV/AIDS tại địa phương và khẩn trương ký hợp đồng với BHXH, đảm bảo 100% bệnh nhân HIV có thẻ BHYT; có kế hoạch điều chuyển bệnh nhân đến các cơ sở đủ điều kiện Khám chữa bệnh BHYT trước ngày 31/7/2018; trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Kế hoạch đảm bảo ngân sách cho hỗ trợ mua thẻ BHYT và đồng chi trả thuốc ARV giai đoạn 2018-2020.
Thúy Duy - Anh Tuấn (TTGDSK TP Cần Thơ)
