Không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khoẻ

Tại Hội thảo, một lần nữa các chuyên gia khẳng định đã có đủ căn cứ về tác hại của loại thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá nung nóng (TLNN). Ông Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), cho hay: tác hại ban đầu của TLĐT đã được ghi nhận tại Việt Nam. Theo báo cáo từ gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong năm 2023 có 1.224 ca nhập viện do sử dụng TLĐT, TLNN, trong đó nhiều ca cấp cứu ngộ độc, tổn thương phổi cấp, đột quỵ não… Trong số người nhập viện, có 5,8% người dưới 18 tuổi; 10,5% là nữ; 6,6% sử dụng TLĐT lần đầu tiên và có tới 89,6% người sử dụng kép (có sử dụng cả thuốc lá thông thường). Thời gian qua, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân ngộ độc sau khi sử dụng TLĐT, nhiều trường hợp được xác định ngộ độc ma túy tổng hợp. Đây chỉ là con số thống kê được, có thể còn nhiều ca bệnh chưa được thống kê.

Theo ThS. Nguyễn Tuấn Lâm - chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, TLĐT có tới gần 20.000 loại hương vị khác nhau được sử dụng làm tăng tính hấp dẫn, thu hút người hút. TLĐT chứa nhiều chất độc giống như thuốc lá điếu truyền thống, thành phần chất ô nhiễm, kim loại chì, bạc, thủy ngân... gây ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Trong đó, TLĐT làm suy giảm chức năng phổi do tắc nghẽn; tăng nguy cơ mắc các ca bệnh tim mạch, rối loạn chức năng mạch máu, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim…; thậm chí làm tổn thương ADN gây tăng nguy cơ ung thư, tăng kháng hóa trị liệu. Đặc biệt, TLĐT có thể gây ảnh hưởng tâm sinh lý giới trẻ, tăng nguy cơ stress và giảm sự ổn định tâm lý. Ông Lâm dẫn chứng TLĐT gây nhiều tác hại cấp tính nguy hiểm, đặc biệt là hội chứng tổn thương phổi do sử dụng thuốc lá điện tử (e-cigarette or vaping product use associated lung injury, viết tắt là EVALI). Theo báo cáo của CDC Hoa Kỳ, đã có 68 ca tử vong do hội chứng này tại 29 tiểu bang.

         Không chỉ gây tác hại đến sức khỏe tương tự thuốc lá thông thường, TLĐT còn tiềm ẩn nguy cơ chứa ma túy. Thượng tá Nguyễn Duy Trung - Cục Phòng, chống tội phạm về ma túy, Bộ Công an cho biết: việc trà trộn ma túy vào TLĐT rất đáng lo ngại và đã xuất hiện tại Việt Nam. Nếu trước đây, các sản phẩm TLĐT chủ yếu được nhập lậu, xách tay thì 2 năm trở lại đây, các đối tượng đã nhập lậu các bộ phận sản phẩm, nhập lậu chất ma túy. Sau đó tổ chức pha chế, sản xuất TLĐT có chứa chất ma túy và rao bán tại thị trường Việt Nam với số lượng rất lớn. Năm 2023, lực lượng công an đã triệt phá kho sản xuất TLĐT có tẩm chất ma túy với số lượng lớn ở Hoàng Mai, Hà Nội. Tại đây, phát hiện 3.500 sản phẩm TLĐT trộn ma túy, 84 lít tinh dầu có chứa ma túy và phụ kiện để làm 10.000 sản phẩm.

Bên cạnh các tác động đến sức khỏe, Bộ Y tế cũng đã có đánh giá tác động của TLĐT đối với xã hội, kinh tế và môi trường. Theo TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế), TLĐT không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có tác hại đến môi trường, kinh tế và xã hội. Cụ thể, nồng độ nicotin, hóa chất, chất gây ung thư trong sol khí TLĐT thụ động vượt mức khuyến nghị của WHO, gây ảnh hưởng đến môi trường. Đối với tác động đến xã hội, TS. Phương cho hay, đây là vấn đề đáng quan ngại nhất. Thiết kế của các sản phẩm thuốc lá mới bắt mắt, hình thức quảng bá hấp dẫn sẽ dễ dẫn dắt thế hệ người sử dụng nicotin mới, đặc biệt là thanh thiếu niên và nữ giới. Đã có bằng chứng đáng kể cho thấy TLĐT có nicotin gây nghiện ở người không hút thuốc và người trẻ dùng TLĐT có khả năng bắt đầu hút thuốc lá cao gấp 3 lần.

Trước các bằng chứng về tác hại của TLĐT, TLNN, các chuyên gia của Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công an đều đồng nhất quan điểm là cần có chính sách cấm các sản phẩm này. TS. Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh nhấn mạnh: “Không có một sản phẩm thuốc lá nào an toàn cho sức khỏe” và thống nhất phương án sẽ đề xuất Quốc hội kịp thời ban hành quy định để cấm toàn diện các sản phẩm này trước khi việc sử dụng trở nên phổ biến hơn, bao gồm: cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo, sử dụng các sản phẩm TLĐT, TLNN. Bên cạnh đó, Chính phủ quy định trách nhiệm của các bộ, ngành, liên ngành và cộng đồng trong tăng cường hiệu lực thực thi quy định cấm. Vận dụng kinh nghiệm thành công và chưa thành công của một số quốc gia trong khu vực và quốc tế trong thực thi quy định ngăn chặn thuốc lá mới, cần thực hiện các biện pháp như: Truyền thông, giáo dục; quy định các biện pháp thực thi nhằm ngăn chặn việc mua bán, cung cấp, nhập lậu và quảng cáo TLĐT, TLNN và thuốc lá mới khác.

Kết thúc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn bày tỏ sự đồng tình với các báo cáo tham luận và các đề xuất được đại diện các bộ, ngành liên quan thống nhất. Thứ trưởng chỉ đạo đơn vị đầu mối nghiên cứu  đề xuất của các đại biểu tham dự Hội thảo về việc cần truyền thông mạnh mẽ hơn, tích cực hơn tác hại của TLĐT, TLNN cho người trẻ, là những đối tượng dẫn đầu xu hướng sử dụng TLĐT, TLNN hiện nay.

Minh Phú