Trong vòng 2 tuần tăng cường đáp ứng khẩn cấp cuối tháng 8 năm 2016, WHO đã thành lập Hệ thống đáp ứng khuyến cáo cảnh báo sớm (EWARS) tại 56 cơ sở y tế thuộc bang Borno. Đến giữa tháng 10.2016 việc tiếp cận với những khu vực khó khăn đã được tốt hơn bởi số lượng điểm phát hiện dịch đã tăng gấp ba. Hiện tại 160 điểm ở bang Borno đang sử dụng Hệ thống đáp ứng khuyến cáo cảnh báo sớm, bao phủ khoảng 85% số người di cư nội địa (IDP) đang sống ở bang Borno- khoảng 1,3 triệu người tại 13 khu vực chính quyền địa phương.
Dự án EWARS là sáng kiến tăng cường cảnh báo, khuyến cáo và phản ứng sớm với dịch bệnh trong các tình trạng khẩn cấp. “EWARS theo hộp” gồm có các thiết bị cần thiết cho việc thiết lập hệ thống quản lý dịch bệnh, gồm có điện thoại di động, máy tính xách tay, bộ xạc và máy phát điện năng lượng mặt trời. Tất cả các thiết bị này được thiết kế đặc biệt để hoạt động trong môi trường khó khăn, thiếu an toàn như khu vực Đông bắc Nigeria. Bộ thiết bị bao gồm các ứng dụng có thể triển khai và kích hoạt nhanh bằng điện thoại di động trong vòng 48 tiếng đồng hồ sau khi tình trạng khẩn cấp được ban hành.
Ưu điểm của việc ứng dụng di động này là dữ liệu được thu thập và cập nhật theo thời gian thực của đội ngũ nhân viên làm việc tại các cơ sở y tế. EWARS cũng truy tìm các cảnh báo dịch bệnh và đăng tải vào các bản tin dịch tễ học tự động hàng tuần để hỗ trợ việc phân tích và dịch nghĩa dữ liệu. Điều này giúp các nhà dịch tễ của Bộ Y tế và WHO tiếp cận với dữ liệu và đưa ra hành động cảnh báo nhanh hơn so với trước đây.
Ứng dụng EWARS hỗ trợ các hệ thống quản lý dịch bệnh quốc gia hiện có, ngoài ra còn mở rộng quản lý với những dịch bệnh khác mà đang là điểm nóng y tế tại các trại IDP và tồn tại trong các cộng đồng, ví dụ như sốt rét, suy dinh dưỡng trầm trọng, dịch tả và bệnh truyền nhiễm suy giảm miễn dịch. WHO đã hợp tác với Bộ Y tế và các đối tác trong lĩnh vực y tế về đào tạo các nhân viên y tế địa phương để sử dụng Hệ thống này. EWARS bổ sung thêm vào hệ thống đáp ứng và quản lý dịch bệnh hỗn hợp hiện có của Nigeria mà vốn đã bị suy yếu bởi khủng hoảng, cung cấp lượng thông tin theo thời gian thực giúp đáp ứng dịch kịp thời.
Tiến sỹ Lawi Mshelia, Giám đốc Y tế công, Bộ Y tế bang Borno cho biết: Với EWARS, chúng tôi có thể nhanh chóng triển khai đáp ứng theo nhu cầu vấn đề bàn thảo bởi Hệ thống cung cấp báo cáo theo thời gian thực có lợi cho cả chính phủ và các đối tác. Hệ thống báo cáo điện tử thật tuyệt vời bởi chúng tôi có thể gửi các thông tin quản lý tức thì và nhận được các cảnh báo và tiến hành các hoạt động phù hợp. Bằng việc EWARS tăng cường báo cáo Đáp ứng và quản lý dịch bệnh hỗn hợp hàng tuần, chúng tôi có thể đưa ra các cảnh báo bùng nổ dịch bệnh tiềm tàng một cách nhanh chóng. Điều này rất quan trọng cho phép chúng tôi đưa ra sáng kiến phản ứng kịp thời với các đối tác. Và để làm điều này, chúng tôi cần thêm các nguồn lực và các đối tác với các vấn đề bàn thảo.
Sử dụng EWARS giúp đáp ứng mục tiêu hơn
EWARS đảm bảo việc đưa ra các quyết định dựa trên cứ liệu giúp các đáp ứng được mục tiêu hơn. Các số liệu do Hệ thống thu thập được cho thấy sốt rét tiếp tục là dịch bệnh phổ biến nhất ở bang Borno. Với việc sử dụng những kết quả này, WHO và các đối tác có thể đưa ra các biện pháp đáp ứng và dự phòng mục tiêu rõ ràng hơn, ví dụ cung cấp thuốc và cung ứng đến nơi mà người dân cần đến nhất, hoặc giúp lập kế hoạch cho các chiến dịch phân phối màn chống muỗi.
Bác sỹ Ifeanyi Okudo, cán bộ quản lý WHO cho biết: Hiện tại chúng tôi có EWARS ở nơi, hệ thống có thể được nhân viên y tế địa phương sử dụng trong các hoạt động đáp ứng dịch khẩn cấp, và chúng tôi có thể nâng cấp và triển khai khi y tế cần sự thay đổi.
Sáng kiến EWARS của WHO là cam kết hỗ trợ quản lý dịch bệnh, cảnh báo và đáp ứng dịch trong các môi trường hoạt động khó khăn nhất. EWARS nỗ lực nắm bắt dịch bệnh sớm nhằm giúp kiểm soát dịch bệnh trong tình trạng khẩn cấp bằng việc cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và các thiết bị thực địa đến Bộ Y tế và các đối tác khác.
Năm 2015, WHO đã có sáng kiến triển khai thí điểm “EWARS theo hộp”, theo đó một bộ thiết bị kích hoạt theo thực địa, bền bỉ được thiết lập và điều hành các hoạt động quản lý hoặc đáp ứng theo địa bàn cài đặt. Một bộ đơn có giá khoảng 15.000 USD có thể hỗ trợ quản lý 50 điểm y tế di động hoặc cố định, và khoảng 500.000 người dân. Được triển khai cho tái định cư tại Mingkaman với khoảng 80.000 IDP, WHO đã đào tạo nhân viên y tế sử dụng hệ thống này.
Thử nghiệm được thí điểm ở Nam Sudan vào tháng 12 năm 2015, WHO cũng đã triển khai EWARS để hỗ trợ các đáp ứng khẩn cấp tại Ethiopia, Fiji và Nigeria trong năm 2016 với các kế hoạch triển khai hệ thống theo toàn bộ cài đặt khẩn cấp tương lai.
Trọng Tiến (theo WHO)
