Hội chứng bệnh tự ngược đãi bản thân thường gặp nhiều ở trẻ vị thành niên
TS.BS. Dương Minh Tâm cho biết, bệnh nhân trên được người nhà phát hiện kịp thời và đưa ngay vào Viện. Trong thời gian điều trị, bệnh nhân nhận được sự quan tâm nhiều của người thân cũng như các bác sỹ nên bệnh nhân không còn tiếp tục tự ngược đãi bản thân nữa nhưng bệnh nhân lại rơi vào trạng thái rối loạn vận động phân ly. Các bác sĩ đã trị liệu tâm lý, cho bệnh nhân uống thuốc chống trầm cảm, giải lo âu. Sau ba tuần điều trị, nữ sinh viên đã đỡ hoàn toàn và được ra viện để tiếp tục điều trị ngoại trú.
Ngoài trường hợp trên, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cũng từng tiếp nhận một bé gái 9 tuổi, học rất giỏi nhưng lại nghiện chơi điện thoại, máy tính. Cách đây một năm, khi bị cha mẹ cấm, cháu rơi vào trạng thái căng thẳng, thường xuyên có hành vi tự hành hạ bản thân như nhổ hết một mảng tóc ở đầu, cấu da chân. Gia đình phát hiện được đã cho cháu đi chơi nhiều hơn, tập yoga, học tiếng anh…, nhưng hành vi đó vẫn xảy ra. Sáng 9/8, cháu đã được bố mẹ đưa đến Viện Sức khỏe tâm thần khám. Tại đây, ngay cả khi được các bác sỹ thăm khám cháu vẫn liên tục đưa tay lên nhổ tóc, cấu da bàn chân. Cháu chia sẻ khi cấu vào da, cháu không thấy đau mà còn thấy thoải mái. Khi không được cấu, nhổ tóc, cháu có biểu hiện bồn chồn, bẻ các đốt ngón chân, tay. Sau một thời gian điều trị, cháu đã dừng các hành động này, hiện đang dần ổn định.
Theo TS.BS. Dương Minh Tâm, hội chứng bệnh tự ngược đãi bản thân có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào nhưng trẻ vị thành niên là đối tượng hay gặp nhiều nhất vì nhà trường chủ yếu là giáo dục về tri thức và vẫn nặng về kỷ luật. Ở nhà thì cha mẹ dùng quyền uy gây sức ép, áp lực để uốn nắn con theo ý mình. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ tới sở thích, đam mê hoặc lối sống của trẻ vị thành niên với những suy nghĩ lệch lạc, bi quan, bế tắc. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hội chứng bệnh tự ngược đãi bản thân ở tuổi vị thành niên.
Hiện ở Khoa cấp cứu, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai có rất nhiều bệnh nhân ở nhiều lứa tuổi đang được điều trị sau khi tự ngược đãi bản thân. “Chứng bệnh này không phân biệt tuổi tác, gần đây cũng có nhiều cụ già 70-80 tuổi tự ngược đãi bản thân vì những đòi hỏi của họ không được đáp ứng”, TS. Tâm cho biết.
Dấu hiệu nhận biết
TS.BS. Nguyễn Doãn Phương, Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tự ngược đãi bản thân là một hình thức tự làm đau về cả thể chất và tinh thần với mục đích loại trừ bản thân hay loại trừ những bất lợi. Bệnh nhân mắc triệu chứng này thường có hành vi tự gây tổn hại bản thân như: tự gây đau, hay gặp nhiều nhất là hình thức cắt tay, cắt cổ tay và nhiều vị trí khác; lao đầu vào tường, tự đánh, tát; nhổ tóc, cấu rách da và nhịn ăn và với trạng thái ức chế cảm xúc đi kèm và thường dùng bất kể vật gì để tự hủy hoại bản thân. Tuy nhiên, dụng cụ phổ biến nhất mà các bệnh nhân hay sử dụng là dao lam với những vết cắt nông, rỉ máu để thỏa mãn bản thân mà không gây nguy hại cho tính mạng. Quan trọng sau mỗi lần làm tổn hại bản thân, bệnh nhân thấy tâm trạng thỏa mái hơn, nên có xu thế tái diễn hành động để giải phóng sự ức chế.
“Hội chứng tự ngược đãi bản thân có thể sớm nhận biết, ngoài việc tự gây đau, làm tổn thương cả thể chất và tinh thần thì bệnh nhân còn có các biểu hiện như: stress về tâm lý kéo dài, cảm thấy bất mãn, luôn căng thẳng. Thêm vào đó, còn có các biểu hiện như: buồn bã, chán nản, rối loạn giấc ngủ, dễ cáu giận, luôn có cảm giác ức chế; tim đập nhanh, cơ bị run mỏi, cảm thấy khó thở, buồn nôn, vã mồ hôi, chóng mặt, đau đầu…“Khi gặp vấn đề căng thẳng thay vì chia sẻ và tìm kiếm sự trợ giúp của người khác, người bệnh lại tìm cách loại bỏ bản thân vì không muốn người xung quanh biết hoặc làm vậy để gây sự chú ý của người khác”, TS.BS. Dương Minh Tâm chia sẻ.
Nguyên nhân và liệu pháp điều trị
Theo TS.BS. Nguyễn Văn Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, nguyên nhân chính của triệu chứng tự ngược đãi bản thân là do stress và rối loạn nhân cách do sang chấn tâm lý. Vì vậy, muốn can thiệp phải tác động, bồi dưỡng nhân cách và có liệu pháp tâm lý giảm stress cho bệnh nhân. “Có nhiều liệu pháp điều trị nhưng quan trọng nhất là cần có sự quan tâm của gia đình, bên cạnh đó cần bồi dưỡng nhân cách cho người bệnh, giúp người bệnh giảm stress trong cuộc sống…”, TS. Tuấn cho biết.
Theo các chuyên gia y tế, tự ngược đãi bản thân không phải là bệnh là một hội chứng bệnh nên chưa có những thống kê nghiên cứu cụ thể. Hiện nay, các bác sỹ chủ yếu điều trị các sang chấn tâm lý, giúp đỡ và chỉ dẫn người bệnh có thể tự thích nghi với stress. Vì vậy, khi phát hiện người tự thương, cần lập tức đưa họ đến khám và điều trị tâm thần để các bác sĩ có biện pháp can thiệp kịp thời.
Hoàng Hiền
