Bộ Y tế khuyến cáo các biện pháp phòng lây nhiễm liên cầu lợn sang người
Bộ Y tế cho biết, theo báo cáo của hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm Bộ Y tế, trong những tháng đầu năm 2023 đã ghi nhận một số trường hợp nhiễm liên cầu lợn ở người tại một số tỉnh, thành phố.
Người nhiễm liên cầu lợn phải điều trị trong thời gian dài, chi phí lớn
Mới đây, Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Sóc Sơn (Hà Nội) đã cấp cứu thành công một ca sốc phản vệ độ II. Nguyên nhân được xác định là do người đàn ông này đã ăn lòng lợn, tiết canh.
Trường hợp bị sốc phản vệ phải cấp cứu tại TTYT huyện Sóc Sơn là ông L.Q.H.S. (51 tuổi), trú tại xã Phù Linh. Ông S. nhập viện trong tình trạng toàn thân da mẩn đỏ; tức ngực; khó thở; huyết áp đo được 150/90mm Hg; mạch nhanh 124 nhịp/phút; tần số thở 35 lần/ phút, chỉ số Sp02 là 92%.
Theo lời kể của ông S., trước khi vào cấp cứu tại TTYT huyện khoảng 1 giờ, ông đã ăn lòng lợn, tiết canh. Bệnh nhân S. cũng cho biết, bản thân có tiền sử khoẻ mạnh, không bị dị ứng.
Trước đó, các bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy cũng đã tiếp nhận điều trị cho một bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não do liên cầu khuẩn lợn thoát nguy cơ tử vong.
Trước đó nữa vào tháng 2/2023, trên địa bàn Hà Nội cũng đã ghi nhận trường hợp đầu tiên bị nhiễm liên cầu khuẩn lợn trong năm nay. Đó là nam bệnh nhân 52 tuổi ở quận Hà Đông, làm nghề bán lòng lợn tiết canh.
Theo Bộ Y tế, bệnh liên cầu lợn do Streptococcus suis (S.suis) gây nên là bệnh lây truyền từ động vật sang người và có thể gây tử vong. Người bệnh thường có triệu chứng lâm sàng nặng, phải điều trị trong thời gian dài, chi phí điều trị lớn và thường để lại biến chứng không phục hồi sau khi khỏi bệnh.
Năm 1960, người nhiễm đầu tiên được phát hiện. Đến nay, trên thế giới đã ghi nhận khoảng 490 ca bệnh liên cầu lợn ở người, trong đó tỷ lệ tử vong là 17,5%.
Cơ sở khám chữa bệnh đặc biệt chú ý những người bệnh có triệu chứng nghi nhiễm liên cầu lợn
Ở Việt Nam, bệnh liên cầu lợn mới được biết đến từ năm 2003. Trong vài năm qua, chỉ có khoảng 10 bệnh nhân vào Bệnh viện Nhiệt đới trung ương. Trong hai năm 2005 - 2006, có 72 trường hợp nhiễm S.suis nhập Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh. Năm 2007 có tới hơn 48 ca (22 ca ở miền Bắc, 20 ca ở miền Nam, 6 ca ở miền Trung) được chẩn đoán bị bệnh liên cầu lợn, có một số ca xét nghiệm xác định được tác nhân gây bệnh là S.suis týp II. Có 3 ca trong số này đã tử vong.
Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh cho thấy bệnh này có khuynh hướng xảy ra vào mùa hè nắng nóng, 58 bệnh nhân (81%) là nam giới. Phần lớn bệnh nhân là nông dân, 38% bệnh nhân có tiền sử tiếp xúc với lợn hay thịt lợn, tuy nhiên chỉ có 6 bệnh nhân (8%) có tổn thương da nghi ngờ. 69 bệnh nhân (96%) biểu hiện bệnh cảnh viêm màng não như: sốt, nhức đầu, ói, cổ cứng, rối loạn tri giác là những triệu chứng thường gặp. 68% trường hợp viêm màng não mủ có triệu chứng ù tai, điếc.
Để chủ động phòng, chống lây nhiễm bệnh liên cầu lợn sang người, Cục Y tế dự phòng ban hành Công văn số 226/DP-DT gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố đề nghị chỉ đạo các đơn vị trực thuộc khẩn trương thực hiện một số nội dung, cụ thể:
Tăng cường giám sát, phát hiện sớm các trường hợp nghi nhiễm liên cầu lợn ở người, triển khai ngay các biện pháp xử lý ổ dịch; các cơ sở khám chữa bệnh đặc biệt chú ý những trường hợp người bệnh có triệu chứng nghi nhiễm liên cầu lợn, khai thác tiền sử dịch tễ và lấy mẫu xét nghiệm điều trị bệnh nhân kịp thời để tránh tử vong và thông báo cho Trung tâm kiểm soát bệnh tật để điều tra, xử lý ổ dịch.
Đồng thời, tăng cường truyền thông các biện pháp phòng lây nhiễm liên cầu lợn sang người: không ăn sản phẩm từ lợn chưa được nấu chín hoặc từ lợn ốm, chết, đặc biệt không ăn tiết canh lợn; có biện pháp bảo hộ lao động như đeo găng tay, khẩu trang cho những người chăn nuôi, tiếp xúc, giết mổ, buôn bán gia súc.
Phối hợp chặt chẽ với cơ quan thú y trong việc giám sát phát hiện các dịch bệnh trên đàn lợn mà thuận lợi cho liên cầu lợn bùng phát như dịch bệnh tai xanh, kịp thời chia sẻ thông tin để có những biện pháp nhằm ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm sang người.
Chuẩn bị sẵn sàng vật tư, hóa chất, phương tiện bảo đảm triển khai các biện pháp giám sát và xử lý ổ dịch; rà soát các hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật trong giám sát, chẩn đoán và điều trị bệnh liên cầu lợn để củng cố năng lực cho cán bộ chuyên trách.
Cùng đó thực hiện việc phối hợp trong công tác phòng, chống bệnh lây truyền từ động vật sang người theo quy định của Thông tư liên tịch số 16/2013/TTLT-BYT-BNN&PTNT ngày 27/5/2013 của Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT; Báo cáo bệnh truyền nhiễm theo Thông tư số 54/2015/TT-BYT ngày 28/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế về Cục Y tế dự phòng. (Sức khoẻ & Đời sống, trang 8).
Y tế cơ sở cần tạo niềm tin
Người dân vẫn đang vượt tuyến y tế cơ sở để đi khám chữa bệnh tại các bệnh viện ở những thành phố lớn. Hiện trạng này tồn tại đã lâu, kéo theo nhiều hệ lụy.
Ghi nhận của PV Thanh Niên cho thấy, dù có khá nhiều bệnh viện (BV) tuyến tỉnh đạt tiêu chuẩn nhưng nhiều người vẫn vào các BV lớn ở TP.HCM hoặc Đà Nẵng, Huế để khám chữa bệnh (KCB).
Trả lời Thanh Niên, bác sĩ (BS) Lê Văn Sỹ, Giám đốc BV đa khoa tỉnh Thanh Hóa, cho hay từ trước đến nay vẫn diễn ra tình trạng người dân ở Thanh Hóa đi khám bệnh ở tuyến T.Ư, dù bệnh không phải nặng, không vượt khả năng chuyên môn của y tế tỉnh nhà. Theo BS Sỹ, có 3 nguyên nhân chính, đó là: Một bộ phận người dân có con cái, người thân ở Hà Nội, TP.HCM nên đi khám để tiện việc chăm sóc. Thứ hai, một số người dân có điều kiện kinh tế, muốn sử dụng dịch vụ ở tuyến T.Ư để cảm thấy yên tâm hơn. Thứ ba, một bộ phận người dân có tâm lý chưa tin tưởng vào dịch vụ y tế của các BV trong tỉnh, dù có những dịch vụ rất cao, rất tốt.
Người dân chưa yên tâm với y tế cơ sở
Từ ghi nhận thực tế của Thanh Niên về thực trạng KCB vượt tuyến, nhiều bạn đọc (BĐ) gửi phản hồi chuyện người trong cuộc. "Ông anh họ của tôi bị đau bụng, đi khám BV đa khoa tuyến huyện thì họ nói đau dạ dày, chỉ cho thuốc uống rồi về nhà. Qua hôm sau, ông anh đau quá phải lên BV ở TP.HCM khám mới phát hiện đau ruột thừa và mổ gấp. Còn rất nhiều sự việc tương tự khiến người dân không yên tâm với các BV tuyến dưới", BĐ Hoàng Phong chia sẻ.
"Nhân viên lái xe của tôi bị nứt xương chân, thăm khám tại BV đa khoa tỉnh. Hình ảnh chẩn đoán trên phim X-quang có thể hiện vết nứt, nhưng BV không hề cho bó bột. Đến khi cả bàn chân sưng to nên về TP.HCM thăm khám. Cũng chính tờ phim của BV tỉnh chụp, BS ở TP.HCM xem khẳng định bị nứt xương", BĐ Hoàng kể và nhìn nhận: "Một số đơn vị y tế cơ sở hay mắc lỗi chuyên môn rất cơ bản. Chẳng hạn trường hợp nhẹ thì nói nặng, trong khi trường hợp đã rất nặng nhưng kê thuốc qua loa uống rồi cho về".
BĐ Vo Huu Lam nêu: "Các bệnh thông thường thì người dân KCB ở trạm y tế hoặc BV tuyến huyện. Còn các bệnh nguy hiểm, yêu cầu kỹ thuật cao thì họ thường lên tuyến tỉnh hoặc T.Ư", và chỉ ra lý do: "Người dân chưa yên tâm về cơ sở vật chất, thiết bị và chuyên môn ở tuyến y tế cơ sở".
BĐ ở địa chỉ email khuyentv…@gmail.com, cho rằng "hiện nay nhiều BV tuyến cơ sở xây dựng rất hoành tráng" nhưng người bệnh thường chọn BV tuyến trên để KCB vì: "Có nhiều nguyên nhân như BS chưa được đào tạo trình độ chuyên môn chuyên sâu, máy móc thiết bị vật tư y tế còn thiếu, đặc biệt tâm lý người bệnh từ trước giờ chưa tin tưởng tuyến cơ sở do tuyến này chưa tạo được niềm tin".
Cần giải pháp căn cơ từ tuyến địa phương
Việc người dân đổ về các thành phố lớn để KCB góp phần gây quá tải các BV tuyến trên, đồng thời làm lãng phí y tế cơ sở, chưa kể tốn kém, bất trắc trong việc đi lại. BĐ Trịnh Cường khẳng định: "Người bệnh không ai muốn đi xa tốn kém, mất thời gian, thậm chí đi đêm hôm gặp nguy hiểm, và thực tế đã có những trường hợp bị tai nạn", từ đó đặt vấn đề: "Người bệnh đi thăm khám, điều trị thấy không có kết quả thì buộc phải tìm kiếm nơi mà họ tin tưởng. Đồng ý máy móc, trang thiết bị hạn chế, nhưng con người, chuyên môn vẫn quyết định. Vậy làm thế nào, làm sao cho nhanh để khắc phục việc cho là lãng phí y tế cơ sở?".
"Nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tư mua sắm trang thiết bị, mới là điều kiện cần. Điều kiện đủ là phải tạo động lực cho cán bộ, công nhân viên chủ động rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật hằng ngày. Đây là vấn đề quan trọng và then chốt nhưng ở khu vực công, việc này tôi cho là yếu nhất, đặc biệt trong các lĩnh vực cần chất xám cao", BĐ Mr.Tran phân tích.
BĐ Van Văn nêu ý kiến: "Quan trọng nhất vẫn là cơ chế và việc phân tuyến chưa phù hợp. Thiết nghĩ, đã là dịch vụ y tế công bằng cho mọi người dân thì không phân biệt tuyến và hạng. Cứ có đủ máy móc, có đủ chuyên môn là được áp dụng như nhau".
"Nếu các BV tuyến tỉnh được Chính phủ, Bộ Y tế và các địa phương quan tâm ưu tiên đầu tư về nhân lực chuyên môn cao, trang thiết bị, máy móc hiện đại, kinh phí... thì người bệnh và thân nhân tiết kiệm nhiều thời gian, công sức, chi phí đi lại; BV tuyến T.Ư, tuyến cuối giảm áp lực quá tải bệnh nhân, góp phần giảm mật độ phương tiện giao thông ở các thành phố lớn và nhiều vấn đề liên quan khác", BĐ Tuấn Trần kiến giải và đề đạt: "Rất mong Chính phủ, bộ, ngành quyết tâm, quyết liệt đổi mới, nâng cao hơn nữa hoạt động KCB, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân với giải pháp căn cơ, ngay từ tuyến cơ sở". (Thanh niên, trang 9).
