Người khai mở kỹ thuật mới chống đột quỵ
GS.TS Phạm Minh Thông, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai đã giành Giải thưởng Hồ Chí Minh với cụm công trình theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ là đã đạt tới những công nghệ tân tiến nhất của thế giới hiện nay. Đây là các kỹ thuật mới, hiện đại, ít gây tổn thương tổ chức lành xung quanh, điều trị qua đường nội mạch, thay thế phẫu thuật trong điều trị thông động mạch cảnh xoang hang và điều trị phình động mạch não tại Việt Nam. Ưu điểm của nó là ít biến chứng, không để lại di chứng nặng nề cho người bệnh từ đó giảm các chi phí điều trị và giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Kỹ thuật cứu sống nhiều bệnh nhân
Về cụm công trình vừa đạt giải thưởng lớn, GS.TS Phạm Minh Thông chia sẻ: “Tôi bắt đầu cụm đề tài này từ những năm 2000. Kỹ thuật đầu tiên được chuyển giao là điều trị thông động mạch cảnh xoang hang do chấn thương. Bệnh lý này trước đây phải phẫu thuật với nhiều biến chứng và di chứng. Chúng tôi đã triển khai kỹ thuật điều trị bằng đường nội mạch ít xâm lấn rất thành công, đã chuyển giao cho nhiều trung tâm lớn trong toàn quốc từ Hà Nội vào đến TPHCM. Kỹ thuật can thiệp qua đường mạch đã thay thế hoàn toàn phẫu thuật, cứu sống rất nhiều bệnh nhân. Kỹ thuật thứ hai là kỹ thuật điều trị phình mạch não vỡ và chưa vỡ. Phình mạch não vỡ gây tỷ lệ tử vong trên 50%, bệnh nhân sống sót thì để lại di chứng nặng nề, trước đây điều trị bệnh lý này hoàn toàn bằng phẫu thuật. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không thể mổ được và phẫu thuật cũng để lại nhiều tai biến và di chứng. Chúng tôi đã đưa kỹ thuật can thiệp qua đường nội mạch vào Việt Nam, với sự hỗ trợ kỹ thuật của các giáo sư Pháp, và sau đó chúng tôi đã chuyển giao kỹ thuật cho nhiều trung tâm y khoa lớn trong cả nước. Kết quả đã cứu sống nhiều bệnh nhân. Hiện nay người bệnh đã có cơ hội lựa chọn, hoặc điều trị bằng mổ mở, hoặc điều trị bằng can thiệp nội mạch, mở ra cơ hội mới cho những trường hợp bệnh khó. Bên cạnh đó, chúng tôi áp dụng những kỹ thuật mới nhất của các nước phát triển vào Việt Nam, tại Bệnh viện Bạch Mai và một số trung tâm lớn”.
Kỹ thuật thứ ba trong cụm công trình đoạt giải là sử dụng cộng hưởng từ để chẩn đoán sớm đột quỵ nhồi máu não. Đột quỵ nhồi máu não là bệnh rất thường gặp, nếu được chẩn đoán sớm, chính xác thì có thể điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết (chỉ có hiệu quả trong tối đa 4,5 giờ đầu đối với các mạch nhỏ). Đặc biệt, cộng hưởng từ có thể phát hiện được thời điểm bị đột quỵ nhồi máu. Nhiều bệnh nhân đến bệnh viện không xác định được thời điểm bị đột quỵ, cộng hưởng từ có thể xác định được điều này, đồng thời xác định được vị trí tắc mạch, mạch nào tắc, nếu mạch lớn thì kết hợp vừa sử dụng thuốc tiêu sợi huyết và lấy huyết khối ra. Kỹ thuật này cũng đã được chuyển giao và một số trung tâm lớn cũng đã thực hiện được chẩn đoán và lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học qua con đường nội mạch.
Chuyển giao cho nhiều bệnh viện
Mỗi năm ở riêng Bệnh viện Bạch Mai có hàng trăm bệnh nhân được điều trị thông động mạch cảnh xoang hang thành công, khoảng 200 bệnh nhân phình mạch não được điều trị thành công, vài trăm bệnh nhân đột quỵ não được chẩn đoán kịp thời và hàng trăm bệnh nhân điều trị tiêu sợi huyết và lấy huyết khối. GS.TS Phạm Minh Thông cho biết, hiện nay đang chuyển giao kỹ thuật can thiệp mạch não cho bệnh viện tuyến tỉnh, đang và sẽ có kế hoạch chuyển giao cho bệnh viện tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Bắc Ninh, Phú Thọ, Bệnh viện Việt Nam - Cu Ba (Đồng Hới, Quảng Bình). Ngoài chuyển giao các kỹ thuật can thiệp mạch não, các nhà khoa học còn can thiệp điều trị nhiều bệnh lý khác qua đường mạch máu hoặc trực tiếp qua da như điều trị ung thư gan bằng đốt bằng sóng RF, điều trị ung thư gan bằng nút mạch bằng hạt hóa chất, hạt phóng xạ.
GS Thông tâm sự: “Chúng tôi mong muốn sẽ tiếp tục chuyển giao kết quả của cụm công trình trên cho nhiều bệnh viện hơn nữa. Đặc biệt là việc triển khai các kỹ thuật tiên tiến khác trong điện quang can thiệp mạch nhằm chẩn đoán chính xác, can thiệp điều trị với mục đích cứu sống nhiều bệnh nhân hơn. Đồng thời, thúc đẩy trình độ chuyên môn của các bác sĩ điện quang can thiệp mạch Việt Nam nói riêng và y học Việt Nam nói chung sánh ngang tầm với các nước phát triển trên thế giới”.
Kết quả của cụm đề tài đã được báo cáo trong nhiều hội nghị khoa học trong nước, trong khu vực và trên thế giới được các đồng nghiệp quốc tế đánh giá, đã mở ra một chuyên ngành mới trong ngành điện quang đó là điện quang can thiệp. GS Thông cho biết thêm: “Hiện nay, chúng tôi đã thành lập Hội Điện quang can thiệp Việt Nam để Việt Nam hòa nhập với các nước trong khu vực và thế giới”.
Hơn 30 năm công tác, làm việc trong lĩnh vực điện quang từ khi các phương tiện máy móc rất đơn giản trong điều kiện làm việc hết sức khó khăn và trong môi trường độc hại bởi bức xạ tia X, GS Thông đã nuôi ước mơ tiếp cận với kỹ thuật hiện đại trên thế giới. Để làm được điều đó, từ năm 1982, với ý chí không quản ngại khó khăn, người bác sĩ trẻ lúc đó không ngừng học hỏi, trau dồi ngoại ngữ để du học nhằm tiếp cận những đỉnh cao khoa học về lĩnh vực điện quang tại Pháp, Mỹ.
Học trò của GS Thông cho biết, trước đây, rất nhiều bác sĩ điện quang không dám làm trong lĩnh vực điện quang can thiệp vì lo sợ bị độc hại bức xạ. Do đó lĩnh vực này phát triển rất hạn chế, nhưng bác sĩ Thông đã nắm bắt được xu thế chung của thế giới về vai trò của điện quang can thiệp trong chẩn đoán và điều trị từ đó phát triển lĩnh vực này tại Việt Nam.
Chia sẻ về những thành công sau hơn 30 năm theo đuổi ngành y, GS.TS Phạm Minh Thông cho rằng, để có được thành công, phải có lòng đam mê nghề nghiệp, đam mê sáng tạo, tìm tòi vượt khổ. Bởi thành công không tự đến với bản thân, tất cả đều từ mồ hôi nước mắt, trí lực mà có (Tiền phong trang 6).
Khám phá tế bào tự ăn, người Nhật nhận Nobel Y học
Nhà sinh học Nhật Bản Yoshinori Ohsumi hôm qua đạt giải Nobel Y học năm 2016 nhờ công trình khám phá quá trình tế bào tự ăn rồi tự tái tạo các thành phần của chúng. Nếu bị gián đoạn, cơ chế này có thể gây ra một số chứng bệnh như tiểu đường, liệt rung (Parkinson)… Giáo sư Yoshinori Ohsumi (sinh năm 1945, hiện công tác tại Viện Công nghệ Tokyo) là người Nhật Bản thứ sáu giành giải Nobel Y học. Khi được hỏi về cảm tưởng khi đạt giải thưởng danh giá này, giáo sư Ohsumi nói ngắn gọn: “Tôi ngạc nhiên. Tôi đang ở trong phòng thí nghiệm”. Ông đã tìm ra bí mật về cách thức tế bào duy trì sự khỏe mạnh bằng cách tái chế phế thải.
Giáo sư Ohsumi khám phá quá trình tế bào ăn các thành phần của chính mình, phân chia thành các khối để có thể sử dụng ở chỗ khác. Ủy ban Nobel nhận định, khám phá của ông “đã dẫn tới sự hiểu biết mới của chúng ta về cách thức tế bào tự tái chế các thành phần của chúng”. Sử dụng các tế bào men, nghiên cứu của giáo sư Ohsumi đã giúp nâng cao hiểu biết về tầm quan trọng của việc tế bào tự ăn và vai trò của nó trong các quá trình sinh lý học. Thông qua nghiên cứu hàng nghìn loài men, nhà sinh học tế bào Nhật Bản đã xác định được 15 kiểu gene quan trọng đối với quá trình tự tái chế của tế bào. Lĩnh vực y sinh rất quan tâm quá trình tự ăn của tế bào vì việc biến đổi trong những gene này có thể dẫn tới bệnh tật, như bệnh thoái hóa thần kinh, tăng trưởng tế bào ung thư, thúc đẩy kháng thuốc chữa ung thư…
Ủy ban Nobel nói rằng, thông qua công trình nghiên cứu của giáo sư Ohsumi, giờ đây, các nhà khoa học biết rằng, khi quá trình tái chế tế bào gặp trục trặc, bị gián đoạn, nó có thể liên quan sự tích lũy protein trong bệnh Parkinson, tiểu đường type 2 và một số rối loạn khác xuất hiện ở người cao tuổi. “Chúng ta cần quá trình tự ăn của tế bào để phòng chống các phân tử xâm lấn, ví dụ, để xử lý các protein quá lớn có thể tồn tại quá lâu hoặc có thể bị lỗi”, Juleen Zierath, một nhà sinh học, thành viên Ủy ban Nobel, giải thích. “Chúng ta cũng cần quá trình tự ăn để đổi mới tế bào. Nói cách khác, chúng ta cần nó để phân tách protein để tự cường”, bà nói thêm.
Giải thưởng Nobel Y học 2016 là giải thưởng thứ 107 trong lĩnh vực này kể từ khi giải Nobel đầu tiên được trao năm 1905. Ủy ban Nobel thường trao giải cho các nghiên cứu được thực hiện nhiều năm trước, để đảm bảo rằng, đến nay chúng vẫn còn giá trị. Giải Nobel Y học năm ngoái được trao cho 3 nhà khoa học phát triển các phương pháp chữa trị một số bệnh nhiệt đới, trong đó có sốt rét.
Sau giải Nobel Y học 2016, các giải Nobel Vật lý, Hóa học và Hòa bình sẽ được công bố trong tuần này. Mỗi giải trị giá 8 triệu Krona (tương đương 930.000 USD) (Tiền phong trang 12, Thanh niên trang 23, Tuổi trẻ trang 20, Lao động trang 7, Hà Nội mới trang 8).
Viện phí lại nhấp nhổm tăng
6 tháng qua, giá dịch vụ y tế đối với nhóm có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) đã 2 lần tăng giá khi tính thêm chi phí phụ cấp ngày trực, phụ cấp thủ thuật và tiền lương của cán bộ y tế vào giá viện phí. Tuy nhiên, không chỉ người bệnh có thẻ BHYT phải chịu chi phí khám chữa bệnh tăng giá mà theo lộ trình tăng viện phí, bắt đầu từ tháng 1-2017 tới, viện phí sẽ tiếp tục tăng đối với những người không có thẻ BHYT.
Điều này khiến người dân và cộng đồng xã hội rất lo lắng vì viện phí tăng đồng nghĩa với chi phí khám chữa bệnh cũng tăng lên, kéo theo nhiều gánh nặng khác trong cuộc sống.
Liên tục “nhảy múa”
Theo Bộ Y tế, từ tháng 3-2016 đến nay, viện phí đã có 2 lần điều chỉnh tăng lên đối với nhóm người bệnh có thẻ BHYT. Cụ thể, từ ngày 1-3, viện phí của người có BHYT tăng khoảng 30% do tính thêm các chi phí phụ cấp ngày trực, phụ cấp thủ thuật. Tiếp đó, từ ngày 12-8 vừa qua, 16 tỉnh, thành có tỷ lệ người dân tham gia BHYT trên 85% dân số đã tiếp tục tăng viện phí khi được tính thêm tiền lương vào giá dịch vụ y tế. Và theo lộ trình, từ nay đến hết năm 2016, các tỉnh còn lại sẽ điều chỉnh viện phí theo giá mới có tính thêm tiền lương cán bộ y tế vào viện phí.
Chưa dừng lại ở đó, “biểu đồ” đi lên của viện phí sẽ tiếp tục được điều chỉnh với nhóm người bệnh không có thẻ BHYT vào đầu năm 2017 tới. Ông Nguyễn Nam Liên, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế), cho biết việc tăng viện phí từ đầu năm 2017 với những người không có thẻ BHYT được xây dựng theo hướng kết cấu thêm các chi phí như đã kết cấu vào giá dịch vụ cho người có thẻ BHYT (phụ cấp ngày trực, phụ cấp thủ thuật, tiền lương), với lộ trình 2 bước tăng giá.
Cụ thể là từ ngày 1-1-2017, viện phí của người không có thẻ BHYT sẽ tăng thêm trung bình khoảng 30% so với hiện nay khi tính thêm các chi phí trực tiếp, phụ cấp đặc thù. Tiếp đó, từ ngày 1-7-2017, khi cộng thêm tiếp các chi phí tiền lương nhân viên y tế, viện phí sẽ có mức tăng trung bình khoảng 50% so với giá hiện nay.
Theo tính toán của liên bộ Y tế - Tài chính, sẽ có hơn 1.900 dịch vụ y tế được tăng giá, chẳng hạn như: Nội soi ổ bụng là 575.000 đồng sẽ tăng lên theo từng đợt lần lượt là 684.000 đồng từ ngày 1-1-2017 và 793.000 đồng từ ngày 1-7-2017; phẫu thuật cắt thực quản giá hiện nay là 4.056.600 đồng, tới đây là 5.633.000 đồng và tiếp đó là 6.907.000 đồng.
Ông Liên cũng cho biết, việc tăng viện phí với người không có thẻ BHYT tới đây nhằm tạo sự bình đẳng giữa người có thẻ BHYT và người không có thẻ BHYT để khuyến khích người dân tham gia BHYT nhiều hơn. Đồng thời, tăng viện phí nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, khám chữa bệnh cho người dân.
Thêm nhiều gánh nặng
Mặc dù viện phí sẽ tăng 30% - 50% đối với nhóm chưa có BHYT nhưng việc điều chỉnh lần này cũng chưa tính chi phí sửa chữa lớn, khấu hao, đào tạo và nghiên cứu khoa học trong bệnh viện. Điều này cũng đồng nghĩa với việc rất có thể trong thời gian tới, viện phí sẽ tiếp tục tăng cao. Trong khi đó, theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cả nước hiện còn hơn 20% dân số chưa tham gia BHYT, nên việc tăng viện phí sẽ là gánh nặng rất lớn về chi phí khám chữa bệnh mỗi khi đau ốm.
Chia sẻ với chúng tôi, bà Lê Thu Hồng (65 tuổi, ở Kim Sơn, Ninh Bình) đang điều trị tim mạch tại Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: “Cả nhà tôi buôn bán lặt vặt và lao động tự do nên chẳng ai có thẻ BHYT. Khi tôi bị phát hiện bệnh mạch vành phải lên đây điều trị, tốn kém đã gần 70 triệu đồng rồi vẫn chưa khỏi, mà tới đây viện phí còn tăng thêm nữa thì quả thực là sẽ rất khó khăn với gia đình tôi”.
Không chỉ có bà Hồng mà nhiều người bệnh không có BHYT cũng bày tỏ sự lo lắng khi chi phí khám chữa bệnh tiếp tục tăng. Đang điều trị tại Khoa Xương khớp của Bệnh viện Việt Đức, ông Huy Linh (ở Phúc Thọ, Hà Nội) bày tỏ: “Hiện giờ đi bệnh viện đã phải chi phí tiền thuốc men nhiều lắm, vậy mà tới đây viện phí còn tăng nữa thì chúng tôi có ốm đau cũng không dám tới bệnh viện, vì lấy đâu tiền mà chi trả. Bởi lẽ đâu phải chỉ có tiền thuốc men mà còn tiền ăn uống, sinh hoạt hàng ngày nữa”.
Không chỉ lo lắng về gánh nặng chi phí khám chữa bệnh tăng cao mà rất nhiều người cũng bày tỏ sự băn khoăn và bức xúc khi cho rằng việc tăng viện phí liên tục nhưng chất lượng dịch vụ y tế, khám chữa bệnh tại nhiều bệnh viện vẫn chưa được cải thiện tương xứng. Thực tế qua tìm hiểu của phóng viên tại nhiều bệnh viện lớn ở Hà Nội và TPHCM cho thấy, người bệnh khi đi khám chữa bệnh vẫn gặp rất nhiều khó khăn, vất vả, phải chầu chực chờ đợi hàng giờ mới được khám bệnh. Tình trạng quá tải vẫn diễn ra trầm trọng khi không ít khoa, phòng điều trị người bệnh phải nằm ghép 2 - 3 người/giường.
Mới đây, tại diễn đàn về bệnh viện, Bộ trưởng Bộ Y tế cũng đã thẳng thắn chỉ rõ về việc tinh thần, thái độ giao tiếp ứng xử của một bộ phận y, bác sĩ và những người làm việc trong bệnh viện còn chưa tốt, việc theo dõi, chăm sóc người bệnh chưa chặt chẽ. Việc mổ nhầm, trả kết quả nhầm và các sự cố, sai sót y khoa liên tiếp xảy ra trong thời gian qua, thậm chí tại cả những bệnh viện đầu ngành, đang khiến cho cộng đồng, dư luận không khỏi hoang mang (Sài gòn giải phóng trang 3).
Lấy khối bướu nặng gần một kg ở thận
Ngày 3/10, Khoa Tiết niệu Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh (BV ĐHYD) đã tiếp nhận trường hợp bệnh nhân Tạ Thị U. (61 tuổi ở Cà Mau) bị bướu lớn phức tạp ở thận phải.
Người bệnh đau tức nửa bụng bên phải trên 1 năm nhưng đi khám nhiều nơi không phát hiện ra bệnh. Sau khi đến BV ĐHYD, người bệnh được bác sĩ thăm khám và chỉ định chụp CT. Dựa trên kết quả hình ảnh học CT, bác sĩ chẩn đoán người bệnh bị bướu thận phải phức tạp, dính các mạch máu lớn ổ bụng và có chỉ định cắt toàn bộ thận. Người bệnh được phẫu thuật ngày 30/9/2016. Bướu thận được lấy ra có kích thước 12cm và nặng 850g. Hiện người bệnh đã phục hồi hoàn toàn.
Theo ThS BS. Trần Công Duy Long – Phó trưởng khoa ngoại gan mật tụy, trường hợp của người bệnh này bướu rất phức tạp vì dính vào tĩnh mạch chủ và xâm lấn chèn ép cuống mạch máu của thận. Khi phẫu thuật, để khống chế cuống mạch máu của thận, ê kíp phẫu thuật gan bắt đầu trước với việc giải phóng toàn bộ gan phải để bộc lộ đoạn tĩnh mạch chủ nằm sau gan, phía trên cuống thận. Sau đó ê kíp phẫu thuật mạch máu và tiết niệu tiến hành bóc tách cuống mạch máu thận ra khỏi những vị trí dính vào tĩnh mạch chủ và động mạch chủ. Sau 180 phút phẫu thuật, thận cùng với khối u đã được lấy trọn ra ngoài.
ThS BS. Nguyễn Hoàng Đức khuyến cáo, khoảng 30% người bệnh ung thư thận có triệu chứng đau tức bụng, tiểu máu. Tuy nhiên khi có các triệu chứng này, ung thư đã ở giai đoạn muộn. Đa số bệnh thường gặp ở độ tuổi 60 – 70. Để phát hiện sớm ung thư thận, tốt nhất là phải khám sức khoẻ định kỳ để làm siêu âm bụng, kiểm tra tình trạng thận. Cho đến nay, khoa học chưa phát hiện được những nguyên nhân cụ thể cũng như những yếu tố chính xác thúc đẩy hoặc gây ra ung thư thận.
Theo thống kê của Hội ung thư Hoa Kỳ, ung thư tế bào thận chiếm 3-5% các ung thư ở người trưởng thành và chiếm 90-95% các loại bướu ở thận. ThS BS. Nguyễn Hoàng Đức – Trưởng khoa Tiết niệu, cho biết: “Tại BV ĐHYD, trung bình mỗi tháng có 1-2 trường hợp phẫu thuật ung thư thận. Hiện nay, do hiệu quả của việc khám sức khoẻ định kỳ nên đa số bướu thận được phát hiện sớm khi kích thước bướu dưới 4cm. Các trường hợp bướu kích thước 12 cm và nặng 850g như trường hợp này là hiếm gặp” (Baotintuc.vn, Sài gòn giải phóng trang 3).
