Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra các gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình họ và xã hội. Nhận thức được những ảnh hưởng đến sức khỏe do thuốc lá gây ra, Luật Phòng chống tác hại thuốc lá đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2012 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam. Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá được thành lập và một trong 9 nhiệm vụ của Quỹ là tổ chức tư vấn và cái nghiện thuốc lá cho những người nghiện thuốc lá.
Theo điều tra của Hiệp định chung về Thương mại Dịch vụ (GATS) Việt Nam, năm 2015, số người hút thuốc lá muốn cai nghiện là 53,6% và 39,6% đã có nỗ lực bỏ thuốc lá trong 12 năm qua. Trước thực trạng đó, bên cạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá thì tư vấn cai nghiện thuốc lá cũng đóng vai trò hết sức quan trọng, hỗ trợ những người nghiện thuốc có thêm động lực để bỏ thuốc lá và giảm thiểu được bệnh tật liên quan.
Nhằm tăng cường công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá, Quỹ PCTHTL đã hỗ trợ thành lập Trung tâm tư vấn cai nghiện thuốc lá tại Trung tâm Hô hấp- Bệnh viện Bạch Mai và triển khai hoạt động tư vấn cai nghiện tại 9 bệnh viện trong năm 2016. Theo báo cáo của các bệnh viện, từ 9/2015 đến 7/2016 đã có hơn 17.000 cuộc gọi đến để xin tư vấn cai nghiện thuốc lá và có gần 23.000 lượt bệnh nhân được tư vấn qua điện thoại và tư vấn tại bệnh viện. Để tiếp tục những nỗ lực trong công tác PCTH thuốc lá, bên cạnh mô hình tư vấn trực tiếp tại các phòng khám và tư vấn qua điện thoại, một trong những giải pháp sáng kiến được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo áp dụng là sử dụng ứng dụng điện thoại di động để hỗ trợ người hút thuốc lá bỏ thuốc. Chương trình này đã được áp dụng ở một số quốc gia với tỷ lệ bỏ thuốc thành công đã được chứng minh tăng 1,67 lần sau 4 tháng và tăng 1,83 lần sau 6 tháng. Bên cạnh đó, chương trình sử dụng ứng dụng điện thoại di động (mHealth) đã được áp dụng để hỗ trợ phòng ngừa và kiểm soát các bệnh không lây nhiễm khác như ung thư cổ tử cung (mCervicalCancer), đái tháo đường (mDiabete), tăng huyết áp (mHpertension)…
Để có những định hướng xây dựng và áp dụng sáng kiến sử dụng điện thoại di động trong hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại Việt Nam, tại Hội thảo Xây dựng chương trình sử dụng ứng dụng điện thoại di động trong hỗ trợ cai nghiện thuốc lá (mCessation), các đại biểu đã thảo luận, đưa ra những đóng góp quan trọng về kỹ thuật của các chuyên gia WHO và các chuyên gia trong nước về hỗ trợ cai nghiện thuốc lá như mức độ phù hợp với các dịch vụ cai nghiện thuốc lá hiện tại, các thông điệp phòng chống tác hại thuốc lá phù hợp về văn hóa, giới tính, độ tuổi, dân tộc Việt Nam, thông điệp dễ hiểu, khích lệ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá… Các nhà cung cấp dịch vụ Viễn thông và công nghệ thông tin cũng cho biết, số lượng thuê bao điện thoại di động ngày càng phát triển và thiết bị đầu cuối phần lớn là các thiết bị thông minh nên việc sử dụng điện thoại di động hỗ trợ cai nghiện thuốc lá là tương đối thuận lợi ở Việt Nam. Như vậy, việc triển khai sáng kiến mCessation tại Việt nam sẽ góp phần quan trọng trong hỗ trợ những người nghiện thuốc lá có thêm động lực để bỏ thuốc lá và giảm thiểu được bệnh tật liên quan.
Quỳnh Hoa - Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (BYT)
