Tham dự Lễ mít tinh có GS.TS. Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế; TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam; PGS. TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá.
Năm nay WHO lấy Chủ đề Ngày Thế giới không thuốc lá: “Chúng ta cần thực phẩm, không cần thuốc lá” (We need food, not tobacco), WHO kêu gọi các nước xây dựng các chính sách và chiến lược phù hợp nhằm cung cấp sự hỗ trợ cho các hoạt động thay thế khả thi về kinh tế cho người trồng thuốc lá; tăng cường bảo vệ môi trường và sức khỏe của những người trồng cây thuốc lá; nâng cao nhận thức cho người trồng cây thuốc lá về tác hại của trồng cây thuốc lá và lợi ích của việc chuyển đổi cây trồng phù hợp; Hỗ trợ các nỗ lực chống sa mạc hóa và suy thoái môi trường bằng cách giảm trồng cây thuốc lá.
Theo WHO, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Trong đó hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong do hút thuốc lá thụ động. Hút thuốc lá cũng là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp và làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh về đường hô hấp.
Tại Lễ mít tinh, Bộ Y tế phát động Chiến dịch truyền thông “Nói Không với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để bảo vệ thế hệ trẻ”, là một phần trong chuỗi các hoạt động hưởng ứng thông điệp của Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi các quốc gia thúc đẩy các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá và thuốc lá mới tới sức khỏe, kinh tế, môi trường, an ninh lương thực và dinh dưỡng.
Phát biểu về việc triển khai chiến dịch truyền thông tại lễ mít tinh, PGS. TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho biết: Sau 10 năm thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, được sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Y tế đã nỗ lực phối hợp với các Bộ, ngành, các tổ chức đoàn thể, các tỉnh thành phố triển khai công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Với những nỗ lực không ngừng của Chương trình PCTH của thuốc lá tại Việt Nam, giới trẻ Việt Nam đã có những nhận thức tốt hơn về tác hại của thuốc lá và thay đổi hành vi, tích cực tham gia hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu niên từ 13-15 tuổi giảm từ 2,5% (năm 2014) xuống 1,9% (năm 2022). Tuy vậy, những năm gần đây, xuất hiện nhiều sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Mặc dù chưa được phép, việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến. Tỉ lệ hút thuốc lá điện tử năm 2020 ở cả nam và nữ tăng 18 lần so với năm 2015 (từ 0,2% lên 3,6%). Đặc biệt, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử tập trung cao ở nhóm tuổi 15 - 24 tuổi. Vì vậy trong các chương trình truyền thông năm 2023 của Quỹ sẽ đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đẩy mạnh truyền thông trên các trang mạng xã hội như Tik Tok, Youtube, facebook để cung cấp thông tin kịp thời và huy động sự tham gia của đông đảo thanh niên, sinh viên ủng hộ hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá.
GS, TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, tại Việt Nam, với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Quốc hội, Chính phủ, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp các bộ, ngành, các tổ chức chính trị-xã hội, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của việc hút thuốc, xây dựng môi trường không khói thuốc, tổ chức công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá, tổ chức giáo dục về phòng, chống tác hại của thuốc lá trong các cấp học... Công tác phòng chống tác hại thuốc lá đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận: So với năm 2015, Tỷ lệ nam giới hút thuốc năm 2020 giảm từ 45,3% xuống 42,3%. Đặc biệt tỷ lệ hút thuốc thụ động cũng giảm đáng kể tại các địa điểm như: nơi làm việc, cơ sở giáo dục, trên phương tiện giao thông công cộng và khu vực trong nhà. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong thanh niên độ tuổi 15-24 giảm từ 26% (năm 2015) xuống 13% (năm 2020). Ở lứa tuổi học sinh 13-15 tuổi, tỷ lệ hút thuốc lá cũng giảm từ 2,5% năm 2014 xuống 1,9% năm 2022. Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ, bảo đảm thành công bền vững của chương trình phòng chống tác hại thuốc lá.
Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cũng đánh giá, bên cạnh những thành công bước đầu, công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại nước ta vẫn đang gặp phải những khó khăn, thách thức. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm các nước có số người hút thuốc lá cao trên thế giới. Những năm gần đây xuất hiện các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa. Các sản phẩm này hiện nay chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại thị trường trong nước, tuy nhiên việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến, đặc biệt trên môi trường mạng internet. Các sản phẩm này được thiết kế đa đạng với nhiều kiểu dáng và nhiều hương vị rất hấp dẫn với giới trẻ, điều này dẫn đến việc sử dụng thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng nhanh tại nước ta, đặc biệt trong lứa tuổi học sinh. Thứ trưởng nhấn mạnh: “Nếu chúng ta không tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá mạnh mẽ và kịp thời ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá sẽ gia tăng trở lại. Các tổn thất về sức khỏe và kinh tế do việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới gây ra cũng nghiêm trọng không kém các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường, đặc biệt là các hậu quả về sức khỏe đối với thế hệ trẻ”.
Theo bà Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, để giảm số người tử vong do tác hại của thuốc lá và đạt được mục tiêu giảm 30% tỷ lệ hút thuốc vào năm 2030, Việt Nam phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ. Một ưu tiên rất cao là tăng thuế và giá thuốc lá, vì giá thuốc lá ở Việt Nam hiện thuộc loại rẻ nhất trên thế giới; Bên cạnh đó, cần ngăn chặn, kiểm soát việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới; Đồng thời, tăng cường công tác truyền thông để cảnh báo mọi người ở mọi lứa tuổi về tác hại nghiêm trọng mà việc sử dụng thuốc lá có thể gây ra cho các cá nhân và gia đình, và gánh nặng chi phí đáng kể mà việc này đặt lên các hộ gia đình và hệ thống y tế.
Nguyễn Hiển
