Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai: 45 năm xây dựng và phát triển

Quá trình thành lập và phát triển của Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai

Để thực hiện chủ trương phát triển ngành Y học hạt nhân, ngay từ những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ XX, Bộ Y tế đã quyết định thành lập Tổ nghiên cứu chuyên đề phóng xạ Y học tại Bệnh viện Bạch Mai do BS. Phan Văn Duyệt làm tổ trưởng với số cán bộ có 05 người.  Đây là đơn vị đầu tiên ở miền Bắc - Việt Nam nghiên cứu ứng dụng đồng vị phóng xạ trong y học. Thời gian này, Tổ nghiên cứu chỉ hoạt động với những máy móc thô sơ nhưng những kết quả nghiên cứu ứng dụng các đồng vị phòng xạ trong chẩn đoán và điều trị bệnh đã bước đầu thu được kết quả tích cực. Năm 1972, số cán bộ của Tổ được tăng dần lên với nhân lực thuộc biên chế Trường Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Bạch Mai. Thời kỳ này, chiến tranh phá họa của Đế quốc Mỹ đang diễn ra ác liệt, hoàn cảnh đất nước còn vô vàn khó khăn, các cán bộ trong Tổ đã nỗ lực nghiên cứu, sáng tạo tìm kiếm, tận dụng máy ghi đo phóng xạ cũ của Viện Vật lý, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội; Tổng cục Địa chất rồi cùng kết hợp với cán bộ vật lý hạt nhân, điện tử, cơ khí để sửa chữa lắp ráp, cải tiến thành các phương tiên ghi đo, được ứng dụng thành công trong  y học lâm sàng. Đến nay, trải qua 45 năm xây dựng và phát triển, từ một tổ nghiên cứu chuyên đề phóng xạ y học, Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai đã phát triển thành một đơn vị hoàn chỉnh hiện đại, đồng bộ với đội ngũ thầy thuốc có đủ khả năng đảm nhiệm các nhiệm vụ của một trung tâm y tế chuyên sâu về y học hạt nhân và ung bướu ngang bằng với các nước trong khu vực.

Những đóng góp cho công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Hiện nay, tại Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai, bên cạnh các kỹ thuật chẩn đoán và điều trị thường quy trong lĩnh vực ung bướu, Trung tâm đã triển khai được nhiều kỹ thuật khó, tiên tiến để có thể từng bước tiệm cận với trình độ của thế giới, như: kỹ thuật PET/CT, một trong những kỹ thuật chụp hình chẩn đoán hiện đại nhất hiện nay. PET/CT là công cụ quan trọng giúp người thầy thuốc chẩn đoán sớm và chính xác ung thư; đánh giá đáp ứng điều trị; phát hiện ung thư tái phát, di căn sau điều trị…Ứng dụng PET/CT mô phỏng lập kế hoạch xạ trị ung thư hiện là một trong những kỹ thuật hiện đại nhất hiện nay; áp dụng kỹ thuật SPECT để xạ hình, cắt lớp các cơ quan và quét toàn thân để chẩn đoán, phát hiện sớm di căn, phát hiện tái phát sau điều trị và một số bệnh lý khác như thận tiết niệu, tiêu hóa, nội tiết, tim mạch, xương khớp… Trung tâm đã áp dụng thành công việc sử dụng hình ảnh PET/CT mô phỏng, lập kế hoạch xạ trị điều biến liều (IMRT) với máy gia tốc tuyến tính để điều trị cho bệnh nhân ung thư chính xác, hiệu quả, an toàn. Trên thế giới, chỉ có những nước phát triển mới áp dụng được kỹ thuật này. Thêm một bước tiến trong việc ứng dụng y học hạt nhân trong điều trị khi lần đầu tiên tại Việt Nam, Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu đã triển khai, lắp đặt, đưa vào sử dụng hệ thống máy xạ phẫu bằng dao gamma quay gắn với hệ thống CT mô phỏng. Đây là thiết bị duy nhất có ở Việt Nam. Dao gamma quay là thiết bị xạ phẫu hiện đại nhất trong thế hệ các dao gamma hiện có trên thế giới. Đến nay, hàng nghìn người bệnh bị u não, một số bệnh lý sọ não khác đã được điều trị có kết quả và chữa khỏi bằng phương pháp này mà không phải ra nước ngoài điều trị. Ngoài ra, Trung tâm cũng áp dụng thành công kỹ thuật xạ trị trong chọn lọc bằng hạt vi cầu phóng xạ Y90 để điều trị ung thư gan nguyên phát và thứ phát; cấy hạt phóng xạ I-125 điều trị ung thư tuyến tiền liệt; ứng dụng công nghệ sinh học phân tử trong chẩn đoán, điều trị ung thư; sản xuất tế bào mô mỡ và ứng dụng tế bào gốc mô mỡ tự thân trong điều trị thoái hóa khớp gối... GS.TSKH. Phạm Sỹ An, Nguyên Trưởng khoa Y học hạt nhân và Điều trị ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai, Nguyên Trưởng Bộ môn Y học hạt nhân - Đại học Y Hà Nội cho biết, cơ sở khoa học của Y học hạt nhân là chuyên ngành sử dụng các đồng vị phóng xạ hay các dược chất phóng xạ để chẩn đoán và điều trị bệnh. Khi chẩn đoán, điều trị phải đưa các đồng vị phóng xạ hay dược chất phóng xạ vào trong cơ thể người bệnh bằng nhiều con đường khác nhau. Các chất phóng xạ này khi vào cơ thể theo dòng tuần hoàn sẽ đến từng cơ quan, tế bào người bệnh. Với những loại bệnh cụ thể, người ta sẽ lựa chọn một loại đồng vị phóng xạ hay một dược chất phóng xạ thích hợp để có thể tập trung chính xác vào nơi bị bệnh, vị trí tổn thương. Vì vậy, các bác sĩ, kỹ thuật viên có thể chẩn đoán sớm và chính xác bệnh lý ở một cơ quan cụ thể trong cơ thể, cũng như điều trị tập trung một tổ chức, một mô bệnh lý nào đó mà ít gây ảnh hưởng tới các tổ chức chung quanh. Đây là một trong những phương pháp điều trị chọn lọc, điều trị đích nên cho kết quả cao và an toàn. Phương pháp này rất hiệu quả trong điều trị ung thư.

PGS. TS. Mai Trọng Khoa, Giám đốc Trung tâm, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trong những năm tới, trung tâm sẽ ưu tiên phát triển các kỹ thuật mới như các xét nghiệm y học hạt nhân trong chẩn đoán và điều trị ung thư; phát triển các kỹ thuật có giá trị phục vụ lâm sàng như: xạ trị kỹ thuật cao; điều trị ung thư kết hợp đa mô thức; điều trị theo cá thể sử dụng các thuốc hóa chất thế hệ mới; các thuốc điều trị nhắm đích; các phác đồ mới… Xây dựng đơn vị sinh học phân tử, tập trung vào chẩn đoán đột biến gen ứng dụng trong chẩn đoán điều trị đích ung thư.

Với những thành tích xuất sắc đã đạt được, Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai đã nhận được nhiều danh hiệu, bằng khen, giấy khen thưởng của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Y tế : Bằng khen của Thủ tướng chính phủ  năm 2008; Huân chương lao động hạng Ba của Chủ tịch nước năm 2011; Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Y tế từ năm 2005 đến nay; Tập thể Lao động xuất sắc liên tục từ năm 2005 đến nay.

Bài, ảnh: Như Hiển