Nỗ lực phát triển vì sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ - 1954, Trường Đại học Y - Dược Hà Nội (nay là Đại học Y Hà Nội) chuyển từ Chiến khu Việt Bắc về Hà Nội. Nhằm phục vụ nhu cầu cấp bách, thực tiễn lúc bấy giờ, Trường đã thành lập Bộ môn Vi trùng - Vệ sinh do BS. Hoàng Tích Trí, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế làm Chủ nhiệm, đây cũng là tiền thân của Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng ngày nay. Năm 1959, Trường quyết định thành lập 02 bộ môn mang tính chiến lược của nền y học dự phòng Việt Nam: Vệ sinh Dịch tễ học do BS. Hoàng Tích Mịch làm chủ nhiệm Bộ môn; Tổ chức Quản lý y tế do BS. Phạm Ngọc Thạch, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế làm chủ nhiệm Bộ môn. Khi thành lập, tổng số cán bộ của hai bộ môn chỉ 10 người và 5 kỹ thuật viên, cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn nhưng những thế hệ cán bộ, bác sĩ đầu tiên của bộ môn đã nỗ lực hết mình gánh vác nhiệm vụ nặng nề với chủ trương còn rất mới khi đó - lấy phòng bệnh là chính, phòng bệnh kết hợp với điều trị. Giai đoạn này, nước ta còn gặp phải muôn vàn khó khăn, tuy nhiên, Đảng, Nhà nước với sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn quan tâm sâu sắc đến công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Bác dạy: “phải củng cố y tế cơ sở xã, phải giáo dục đồng bào biết cách bảo vệ sức khỏe”, điều đó được coi như định hướng đầu tiên của lĩnh vực y tế dự phòng.. Từ những lời dǎn dạy của Bác Hồ, ngành Y tế đã sáng tạo ra nhiều mô hình, cách thức, điển hình tốt, tạo ra một phong trào thi đua phòng bệnh trong toàn quốc. Các phong trào "Sạch làng tốt ruộng, Sạch phố tốt đồng", "Ba sạch, Bốn diệt" và cao trào "Phong trào nǎm dứt điểm" mở rộng khắp nơi. Nhiều chiến sĩ thi đua, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú đã xuất hiện từ trong phong trào này, cung cấp một nguồn lực lớn cho ngành y tế dự phòng.
Năm 1999, Khoa Y tế Công cộng, trường Đại học Y Hà Nội được thành lập trên cơ sở của 2 bộ môn Vệ sinh Dịch tễ học và Tổ chức Quản lý y tế do BS. Phạm Song, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế làm Chủ nhiệm Khoa. Ông là người mang mô hình, kiến thức về y tế công cộng tiên tiến trên thế giới áp dung cho nền y học Việt Nam trong những năm đầu thập niên 2000. Tháng 2/2001, sau 40 năm xây dựng và phát triển. Khoa Y tế công cộng đã được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động Hạng 3 vì những đóng góp to lớn trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Khoa Y tế Công cộng đã từng bước thành lập thêm các bộ môn; nâng cao công tác quản lý, giảng dạy, nghiên cứu khoa học; tăng cường hợp tác, liên kết với các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực y tế dự phòng. Số lượng, chất lượng cán bộ giảng dạy của Khoa ngày càng được nâng cao. Đội ngụ cán bộ giảng dạy là giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ y khoa, bác sĩ lành nghề đã từng bước đáp ứng yêu cầu cao trong đào tạo.
Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng kế thừa và phát triển
Ngày 12/8/2015, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký Quyết định số 2879/QĐ-BYT thành lập Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội trên cơ sở 10 bộ môn và Labo xét nghiệm của Khoa Y tế Cộng công và thành lập mới 03 phòng chức năng. Từ những ngày đầu, cơ sở vật chất còn khó khăn, đến nay, Viện đã có cơ ngơi khang trang phục vụ công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học với đối ngũ cán bộ giảng dạy trình độ cao - có hơn 20 giáo sư, phó giáo sư.
Công tác đào tạo của Viện cũng không ngừng phát triển. PGS.TS. Lê Thị Hương Viện trưởng Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng cho biết, Viện đã mở thêm các loại hình đào tạo cử nhân dinh dưỡng, bác sĩ y học dự phòng. Hiện nay, Viện Y học Dự phòng và Y tế Công cộng đang quản lý hoàn toàn 3 trên 8 đối tượng đạo tạo đại học của Trường Đại học Y Hà Nội, tương đương 20% số lượng sinh viên toàn Trường. Bên cạnh đó, các bộ môn của Viện tham gia giảng dạy 10 môn học cho các đối tượng sinh viên chuyên ngành bác sĩ đa khoa, bác sĩ y học cổ truyền, bác sĩ răng hàm mặt... Công tác đào tạo sau đại học cũng đạt được nhiều thành công đáng ghi nhận, bên cạnh những mã ngành đã có, Viện đã mở thêm ngành đào tạo thạc sĩ quản lý bệnh viện, đáp ứng nhu cầu xã hội. Mỗi năm, Viện đã cung cấp cho thị trường lao động ngành Y xấp xỉ 100 tiến sĩ, thạc sĩ, BSCK II, BSCK I với các chuyên ngành khác nhau.
Song song với nhiệm vụ giảng dạy, công tác nghiên cứu khoa học cũng là một thế mạnh của Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng. Viện đã chủ trì và tham gia nhiều đề tài cấp nhà nước, cấp bộ, cấp cơ sở, đề tài khoa học hợp tác quốc tế. Hàng trăm bài báo nghiên cứu khoa học có giá trị thực tiễn, hàm lượng khoa học cao do các nhà khoa học của Viện viết đã được đăng tải trên nhiều tạp chí khoa học danh tiếng trong nước và quốc tế. Để gắn liền giảng dạy - nghiên cứu khoa học vào thực tiễn, năm 2014, Viện đã thành lập Trung tâm Nghiên cứu Đào tạo và Tư vấn sức khỏe công đồng nhằm cung cấp các dịch vụ theo nhu cầu xã hội; xây dựng, củng cố Labo xét nghiệm trung tâm để thực hiện các xét nghiệm thuộc lĩnh vực y tế dự phòng và y tế công cộng, nghiên cứu chuyên sâu về dịch tễ học để ứng phó với bệnh dịch, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm...
Về định hướng phát triển của Viện, PGS.TS. Nguyễn Đức Hinh, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, theo chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Y tế, Trường Đại học Y Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình đại học sức khỏe, Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng sẽ là một trường thành viên, đảm đương nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và đào tạo về y học dự phòng, y tế công cộng tại Việt Nam.
Với những nỗ lực không mệt mỏi đóng góp cho sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân, ngày 4/8/2015, Phó Chủ tịch Nước Nguyễn Thị Doan đã ký Quyết định số 1600/QĐ-CTN trao tặng Huân chương Lao động Hạng II cho Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Đại học Y Hà Nội. Cũng nhân dịp này, 10 tập thể, 28 cá nhân của Viện đã được trao tặng những danh hiệu, phần thường cao quý của Nhà nước, Bộ Y tế, trong đó có PGS.TS. Khương Văn Duy, Trưởng Bộ môn Sức khỏe Nghề nghiệp được nhận Huân chương Lao động Hạng III.
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long biểu dương những đóng góp, thành tích mà Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng đạt được trong suốt “chặng đường” 55 năm phát triển. Thứ trưởng mong rằng, các giáo viên, cán bộ của Viện sẽ tiếp tục vững bước đi tới, là cơ sở uy tin cung cấp nhân lực chất lượng cao lĩnh vực y tế dự phòng, y tế công cộng tiệm cận với trình độ của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới”.
Bài, ảnh: Như Hiển
