Theo nghiên cứu khảo sát của MSV năm 2013, tại các nhà máy của hai tỉnh Bình Dương và Đồng Nai, với hơn 100.000 lao động nhập cư là nữ, kiến thức, thái độ và thực hành về sức khỏe sinh sản còn nhiều hạn chế: 41,9% công nhân cảm thấy rất e ngại khi cần sử dụng một biện pháp tránh thai, 28,6% chưa bao giờ khám phụ khoa hay bất kỳ dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản nào; cơ sở y tế tại các nhà máy đa phần chưa cung cấp dịch vụ chăm sóc sứ khỏe sinh sản; các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội tại các nhà máy hầu hết được xây dựng dựa trên Luật lao động và yêu cầu của thương hiệu.
Nhằm mục tiêu cải thiện môi trường chính sách và công cụ hướng dẫn quy định tại nơi làm việc để tăng cường sự bảo vệ về kinh tế xã hội cho phụ nữ cũng như sức khỏe của họ và nâng cao vai trò của phụ nữ trong sự phát triển kinh tế tại Bình Dương và Đồng Nai, Tổ chức MSV cùng với các đối tác dự án tại hai tỉnh triển khai nhiều hoạt động: tập huấn nâng cao nhận thức và hỗ trợ các tập đoàn, nhà máy bổ sung hoàn thiện chuẩn mực trách nhiệm xã hội doanh nghiệp có lồng ghép phù hợp đặc điểm về giới, cùng làm việc với chính quyền địa phương và các tập đoàn nhằm thúc đẩy việc thực thi các chính sách đã được soạn thảo và hỗ trợ các tập đoàn thiết kế các chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản phù hợp trong nhà máy, cung cấp dịch vụ sức khỏe sinh sản tại nơi làm việc, nâng cao nhận thức về quyền sức khỏe sinh sản, các dịch vụ hỗ trợ cho cả nam và nữ công nhân thông qua đội ngũ Giáo dục viên đồng đẳng của nhà máy.
Theo bà Trần Hà Mộng Ngọc, Giám đốc Chương trình Trách nhiệm Xã hội Doanh nghiệp (CSR): Tại các khu công nghiệp, phần lớn công nhân nhà máy đều là lực lượng lao động trẻ, sống xa gia đình. Khi có những băn khoăn, khúc mắc họ thường tìm kiếm sự chia sẻ, trợ giúp từ đồng nghiệp mà họ tin cậy. Do đó, dự án đã đào tạo 279 công nhân trở thành những giáo dục viên đồng đẳng (GDVĐĐ) của 9 nhà máy tại hai tỉnh Bình Dương và Đồng Nai. Đây là những công nhân nhiệt huyết với việc nâng cao sức khỏe cho người lao động, có uy tín với chị em công nhân, có kỹ năng nói trước công chúng tốt. Các công nhân được các chuyên gia của MSV cung cấp kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng truyền thông, Luật bình đẳng giới và Luật Lao động liên quan tới quyền phụ nữ.
Sau khi được tập huấn, GDVĐĐ của 9 nhà máy tổ chức các buổi truyền thông cho công nhân tại nhà máy bằng nhiều hình thức như truyền thông nhóm lớn, truyền thông nhóm nhỏ và tâm sự 1/1 vào trước giờ làm việc buổi sáng hoặc sau giờ ăn trưa. GDVĐĐ sẽ chia sẻ những vấn đề công nhân quan tâm nhất như các bệnh lây truyền qua đường tình dục, chăm sóc thai nghén, các biện pháp tránh thai và chuyển gửi công nhân đến những cơ sở cung cấp dịch vụ y tế, tâm lý xã hội khi công nhân có nhu cầu.
Sau 3 năm triển khai, từ năm 2013 - 2015, hơn 500.000 lượt công nhân nhà máy được tiếp cận thông tin và các dịch vụ thiết yếu chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình; và các dịch vụ hỗ trợ khác như kinh tế, xã hội, tâm lý thông qua hoạt động truyền thông, thảo luận nhóm và các hoạt động chăm sóc sức khỏe sinh sản tại nhà máy. Đào tạo cho 279 nam, nữ công nhân đang làm việc tại các công ty để trở thành GDVĐĐ và 120 cán bộ y tế về sức khỏe sinh sản. Hỗ trợ trực tiếp chi phí khám sức khỏe sinh cho khoảng 5.000 công nhân để sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) tại các cơ sở y tế trong chương trình thẻ dịch vụ tin nhắn; Tỉ lệ nữ công nhân nhập cư phải tự trả chi phí khám sức khỏe sinh sản giảm xuống còn 26%.
Để duy trì tính bền vững của Dự án sau khi kết thúc tài trợ, nhiều ý kiến đã đề cập đến tính bền vững về tài chính thông qua việc huy động ngân sách đóng góp từ các nhãn hàng, doanh nghiệp, nhà máy, công đoàn và đóng góp của các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức địa phương để thực hiện chăm sóc SKSS cho lao động nữ. Theo đó, việc lồng ghép chăm sóc SKSS cho nữ công nhân sẽ được duy trì theo các thể chế, chính sách chung của nhà máy, tập đoàn, các cơ quan quản lý. Ngoài ban quản lý dự án các tỉnh, nhà máy, đội ngũ cán bộ y tế, GDVĐĐ đã được đào tạo từ dự án này cần được tạo điều kiện để tiếp tục có cơ hội thực hành các hoạt động thúc đẩy việc trao quyền và nâng cao vị thế của nữ công nhân.
BOX 1: Dự án “Trao quyền và nâng cao vị thế kinh tế, xã hội cho nữ công nhân nhập cư thông qua gia tăng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản chất lượng và phù hợp đặc điểm về giới của tỉnh Bình Dương và tỉnh Đồng Nai” do Marie Stopes Việt Nam thực hiện trong giai đoạn 2013 - 2015 với sự tài trợ của Liên minh châu Âu. Dự án được thực hiện tại 9 nhà máy với đối tượng hưởng lợi là hơn 100.000 lao động nữ. Mục tiêu của dự án là tăng cường sự liên kết giữa công bằng giới và cải thiện các vấn đề về kinh tế và y tế cho nữ công nhân thông qua các hoạt động giáo dục tuyên truyền và cung ứng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, đặc biệt là tư vấn và cung cấp các phương tiện tránh thai cho nữ công nhân.
Tác giả: Thu Bùi
