Điểm báo ngày 18/6/2017

Giám sát cam kết, lời hứa của 4 Bộ trưởng

Trong tuần qua, Quốc hội dành trọn 3 ngày để chất vấn với 4 Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Y tế và Bộ Kế hoạch - Đầu tư cùng một số thành viên Chính phủ. Điểm đáng ghi nhận là cả 4 Bộ trưởng trả lời chất vấn chính đều thẳng thắn nhận trách nhiệm và có những lời cam kết, hứa hẹn mạnh mẽ. Nhìn lại những cam kết này của các vị Bộ trưởng cũng là để cùng theo dõi, giám sát việc thực hiện cam kết mà các Bộ trưởng đã hứa.

Viện phí tăng, chất lượng có tăng?

“Chắc chắn khi giá dịch vụ y tế tăng thì chất lượng phải tăng vì các chi phí đã được tính đúng, tính đủ hơn. Chúng tôi sẽ xúc tiến đổi mới toàn diện thái độ, phong cách phục vụ của cán bộ nhân viên y tế, có những đơn vị chúng tôi đã đề nghị trước giờ khám bệnh nhân viên y tế phải cúi chào bệnh nhân”.

Giá thuốc ở Việt Nam, nhất là thuốc biệt dược vẫn quá cao

“Hiện nay ở nước ta có khoảng gần 700 thuốc biệt dược, có nghĩa là thuốc đang còn bản quyền nên giá rất cao. Cùng đó có khoảng 500 thuốc biệt dược gần hết bản quyền. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, chúng tôi đang điều chỉnh Thông tư 11, đưa những thuốc biệt dược đã hết bản quyền mà giá bán vẫn đang cao vào đấu thầu rộng rãi như đối với các thuốc generic ở nhóm 1, đàm phán để được giá thấp nhất. Với giải pháp này, sắp tới giá thuốc trong nước sẽ giảm thêm được 10%”.

Bao giờ bệnh viện hết quá tải, bệnh nhân không phải nằm ghép?

“Hiện nay, ở các bệnh viện tuyến Trung ương, tỷ lệ nằm ghép đã giảm hẳn, chỉ còn một số bệnh viện là Bạch Mai, Ung bướu TP.HCM, Nhi đồng 1 TP.HCM… là còn tình trạng nằm ghép khá nhiều. Nhưng ngay ở các bệnh viện này cũng chỉ có nằm ghép ở một số khoa chứ không phải toàn bộ. Bên cạnh rất nhiều giải pháp trong đề án giảm tải bệnh viện đang triển khai, tới đây khi các bệnh viện kể trên xây dựng xong cơ sở 2 và hoàn thiện một số tòa nhà thì tình trạng quá tải sẽ giảm cơ bản, gần như sẽ không còn nằm ghép”. (An ninh Thủ đô, trang 3).

Vì sao bác sỹ phải cúi gập người trước người bệnh?

7.000 cán bộ y tế đã bị kỷ luật trong thời gian gần đây do liên quan tới những vi phạm trong công tác khám, chữa bệnh. Kỷ luật nghiêm khắc đã giúp chấn chỉnh lại phần nào cung cách phục vụ của ngành Y. Thế nhưng, kỷ luật không phải là tất cả, nếu muốn tiếp tục giảm bớt lời than phiền, tăng sự hài lòng của người bệnh, ngành Y còn phải nỗ lực rất nhiều. 

Kỷ luật thép: 7.000 y, bác sĩ bị kỷ luật

Y đức và xử lý vi phạm của cán bộ, công chức, y, bác sĩ trong ngành Y luôn là vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm. Đơn giản bởi y đức có liên quan mật thiết tới chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh của ngành Y, ảnh hưởng trực tiếp tới từng người bệnh. Tại diễn đàn Quốc hội, vấn đề này cũng là một trọng tâm của phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến

Ghi nhận những nỗ lực của ngành Y nhưng ĐBQH Nguyễn Văn Chiến, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội cũng chuyển tới Bộ trưởng lời ta thán từ cử tri: “Người bệnh không được tiếp cận dịch vụ chữa ngay, phần thì do quá tải, phần thì do thái độ phục vụ. Người bệnh thường phản ánh là y tá hay điều dưỡng viên có nhiều lời lẽ khiếm nhã, thiếu tôn trọng, không muốn nói là xúc phạm người bệnh”. Vị luật sư đưa ra sự so sánh: “Nhìn ra các nước trong khu vực,  bác sĩ không những tôn trọng, tươi cười, phục vụ tận tâm mà khi khám chữa bệnh xong còn luôn cảm ơn người bệnh, cúi gập người vì người bệnh đã đến với họ”. Liên tiếp những vụ việc như rơi mảng trần nhà ở Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương; thái độ phục vụ người bệnh ở Bệnh viện Bạch Mai; bảo vệ chặn xe cứu thương tại Bệnh viện Nhi Trung ương; “loạn” giá vé gửi xe tại các bệnh viện; bệnh nhân “phát sợ” vì phải chờ đợi khám tại Bệnh viện Xanh Pôn; bệnh nhân phải đưa phong bì cho nhân viên y tế để được khám nhanh hơn ở Bệnh viện K… dù đã được Bộ Y tế chấn chỉnh kịp thời nhưng vẫn tạo ra bức xúc lớn trong dư luận xã hội.

Nhìn thẳng vào sự thật, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận có tình trạng “con sâu làm rầu nồi canh” và ở đâu đó vẫn còn hiện tượng cán bộ y tế có thái độ không tốt. Bộ trưởng cũng thông tin, thời gian qua, ngành Y tế đã đưa ra một chương trình đổi mới toàn diện thái độ, phong cách phục vụ cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh.

Bằng nhiều giải pháp tổng thể, từ tuyên truyền, vận động, Bộ Y tế còn áp dụng những giải pháp giám sát bằng đường dây nóng, hòm thư góp ý, quay camera, tăng cường giám sát chuyên môn và ban hành chế tài xử phạt nghiêm minh. Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: “Thời gian qua, có tới hơn 7.000 cán bộ y tế đã bị kỷ luật, từ hình thức cảnh cáo, khiển trách, cảnh cáo toàn bệnh viện cho đến đuổi khỏi ngành”. 

Đã nghiêm rồi nhưng còn phải nghiêm hơn

Tích cực thu thập thông tin, phản ánh từ bệnh nhân và người nhà; áp dụng kỷ luật thép, mạnh tay xử lý vi phạm cũng đã mang lại những kết quả tích cực bước đầu cho ngành Y. Ghi nhận “y đức của cán bộ y tế đã được cải thiện” nhưng ĐBQH Phạm Tất Thắng (tỉnh Vĩnh Long) vẫn cho rằng, khi các sự cố, tai biến y tế xảy ra thì trong các nguyên nhân đều có nguyên nhân về y đức. Chính Bộ Y tế cũng thừa nhận, tình trạng bệnh nhân đến khám, chữa bệnh ngoại trú phải mua thuốc giá cao hơn  do bác sỹ kê thuốc ngoài danh mục trúng thầu cũng là vấn đề y đức. 

Đồng tình với các giải pháp thiết lập đường dây nóng để tiếp thu phản ánh từ người dân của Bộ Y tế để chấn chỉnh, nâng cao y đức thời gian qua, ĐBQH Đặng Xuân Phương (tỉnh Đắk Lắk) cũng đề nghị Bộ Y tế phải tiếp tục có những cơ chế, biện pháp cụ thể hơn để người dân có thể tham gia tích cực hơn trong giám sát phòng ngừa các rủi ro cũng như giám sát quá trình xử lý, khắc phục hậu quả tai biến y khoa ở các bệnh viện. 

Trước băn khoăn của các ĐBQH, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thông tin, tai biến y khoa là điều không mong muốn của người thầy thuốc. “Bộ Y tế đã có những đề án như thành lập Hội đồng an toàn bệnh nhân tại Cục Quản lý khám, chữa bệnh và tại các bệnh viện, ban hành 5.000 quy trình khám, chữa bệnh.

Tuy nhiên, nếu cán bộ, nhân viên y tế không thực hiện nghiêm các quy trình đó thì sai sót vẫn xảy ra và tai biến y khoa khó có thể dừng lại được. Đây là sự cố đau lòng và ta chỉ có thể hạn chế nó, ngay cả các nước đã phát triển cũng không thể chấm dứt tai biến y khoa. Sắp tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục ban hành những chế tài mới và xử lý nghiêm theo hành lang pháp lý nếu cán bộ, nhân viên y tế có sai phạm”, Bộ trưởng cam kết.

Chế tài không phải là tất cả

Rõ ràng, thời gian qua, để nâng cao y đức và chất lượng khám chữa bệnh, chế tài nghiêm khắc đã phát huy hiệu quả song nếu chỉ có vậy thì kết quả mang lại rất khó bền vững. Nếu tình trạng quá tải bệnh viện, nằm ghép 3-4 người một giường vẫn tiếp diễn, trong một ca làm việc bác sỹ vẫn phải thăm khám cho cả trăm bệnh nhân trong khi thu nhập lại thấp thì làm sao tránh được những căng thẳng và bức xúc. Vì thế, muốn nâng dần đều chất lượng khám chữa bệnh, tăng mức độ hài lòng của bệnh nhân và người nhà một cách ổn định, Bộ Y tế cần giải quyết được tận gốc của vấn đề bằng nhiều giải pháp đồng bộ.

Vừa qua, ngành Y tế đã thực hiện rất nhiều giải pháp nhằm giảm tải bệnh viện, nhất là việc đầu tư xây dựng các bệnh viện vệ tinh. Tuy nhiên, thực tế tại các bệnh viện tuyến Trung ương trên địa bàn Hà Nội, nhiều khoa, phòng vẫn quá tải nghiêm trọng dẫn tới những trục trặc từ đón tiếp, thăm khám tới điều trị, trở thành nỗi kinh hoàng, thống khổ của nhiều bệnh nhân và người nhà. Bản thân lãnh đạo Bộ Y tế đã nhiều lần hứa hẹn, cam kết nhưng tình trạng quá tải vẫn “chậm được khắc phục, chậm cải thiện, một số nơi vẫn như cũ, đề án vẫn nằm trên giấy...”.

“Nghe thật xót xa nhưng đó là sự thật” - ĐBQH Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) nói. Trước tâm tư của các ĐBQH, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: “Chúng tôi đã thực hiện đề án giảm tải bệnh viện do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và đúng theo lộ trình đó, năm 2020, các bệnh viện sẽ cơ bản hết tình trạng quá tải”.

Về nâng cao thu nhập cho đội ngũ cán bộ y tế, dù theo lời Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thì hiện nay, “tiền trực đã được cải thiện, trước anh em nói mỗi ca không đủ bát phở, nay đã lên mức 25.000 đồng, có ca lớn thì cũng đến 100.000 đồng” nhưng con số này thực ra vẫn ở mức thấp. Đúng là có một bộ phận bác sĩ thu nhập rất cao, số đi ô tô đi làm cũng không ít nhưng chắc chắn thu nhập đó không tới từ bệnh viện công, nơi họ làm việc mà tới từ các phòng khám tư bên ngoài.

Và cứ “chân trong, chân ngoài” như thế, dù là làm thêm, cũng không vi phạm pháp luật nhưng các bác sỹ đó khó lòng duy trì được chất lượng làm việc ở bệnh viện công, nơi được cho là nguồn thu nhập thấp. Thực ra, ngay tại Hà Nội, đã có mô hình bệnh viện tự chủ về tài chính như Bệnh viện Tim Hà Nội, nơi các bác sỹ “được làm thêm trong chính bệnh viện của mình”. Họ làm ngoài giờ nhưng chính tại nơi mình công tác và thu nhập từ đó hoàn toàn đảm bảo đời sống nên có thể toàn tâm toàn ý cống hiến, chăm sóc người bệnh, không còn phải lo tất tả “chân trong, chân ngoài”. 

“Ngành Y tế đã đưa ra một chương trình đổi mới toàn diện thái độ, phong cách phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh. Bằng nhiều giải pháp tổng thể, từ tuyên truyền, vận động và áp dụng những giải pháp giám sát bằng đường dây nóng, hòm thư góp ý, quay camera, tăng cường giám sát chuyên môn và ban hành chế tài xử phạt nghiêm minh”. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến (An ninh Thủ đô, trang 4).

Có hay không? BHYT làm khó người bệnh?

Bảo hiểm y tế (BHYT) làm khó dân là một nội dung khá “nóng”được đặt ra trên bàn nghị sự Quốc hội tuần qua. Có hay không vấn đề này?

Đề cập đến BHYT, GS.TS Nguyễn Anh Trí - đại biểu Quốc hội, viện trưởng Viện Huyết học truyền máu trung ương - nói:

- Nói Bảo hiểm xã hội làm khó cho y tế, nếu nhìn trên hiện tượng là có, còn nhìn nhận về bản chất không phải thế. Luật quy định như vậy thì người ta làm như vậy thôi.

Tuần trước, có bài báo dẫn lời đại biểu Quốc hội đã “gây bão” trên mạng khi cho rằng Bảo hiểm xã hội đang đi chệch hướng, trong đó có chuyện bảo hiểm đưa ra những quy định để bác sĩ được phép làm xét nghiệm gì, dùng thuốc gì, phác đồ gì và điều trị như thế nào. Trên thực tế, tôi thấy đại biểu này nói hoàn toàn đúng. Bảo hiểm can thiệp khá sâu vào chuyên môn của các bác sĩ.

* Bảo hiểm mà can thiệp sâu vào chuyên môn sẽ ảnh hưởng đến chất lượng điều trị, tức là ảnh hưởng trực tiếp tới người bệnh?

- Trong chất vấn, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) cho rằng người làm bảo hiểm không có kiến thức chuyên môn y tế mà đi quyết định các việc chuyên môn y khoa là một sai lầm.

Với riêng tôi, kể cả người làm bảo hiểm có là cán bộ y tế đi nữa thì cũng không thể biết hết và tiến kịp được sự phát triển của khoa học. Các phác đồ, thuốc men của các chuyên khoa khác nhau rất nhiều và thường thay đổi rất nhanh.

Tác động của BHYT mà quá sâu thì ảnh hưởng đến chất lượng điều trị, tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến sự sống của người bệnh, ảnh hưởng đến y đức cán bộ, bác sĩ.

Là bác sĩ, ai mà không muốn điều trị có kết quả tốt cho người bệnh, nhưng quy định như hiện nay thì chỉ dùng thuốc, xét nghiệm... mà BHYT cho phép. Tất cả cứ theo một khuôn khổ chật hẹp, gò bó thì làm thế nào có thể có sáng tạo, có đổi mới.

Với cách này, bây giờ chỉ tập trung vào xem hóa chất, thiết bị nào rẻ mới được mua và thuốc nào rẻ mới được phép cho dùng thì vô hình trung, chúng ta đang xây dựng một “nền y tế giá rẻ”, khó mà đạt được kết quả điều trị tốt nhất. Điều này ngày càng lộ diện và rõ nét.

* Nhưng trên thực tế, BHYT cũng có những đóng góp cho hoạt động khám chữa bệnh?

- Đúng vậy. Tôi cho rằng BHYT từ khi ra đời đến nay rất tốt, đặc biệt tốt cho Viện Huyết học truyền máu trung ương chúng tôi để điều trị bệnh ung thư ác tính. Tôi không phàn nàn gì về BHYT đối với viện chúng tôi. Nhưng xét về góc độ toàn quốc thì những cái tích cực của BHYT đang đến lúc không duy trì được nữa, vì một số lý do sau:

Thứ nhất, việc cấm cản bác sĩ thực hành chuyên môn. Điều đó đến một lúc nào đấy bị phá vỡ, không thể làm được vì người thầy thuốc có quyền cân nhắc dùng thuốc gì, làm xét nghiệm gì bởi hơn ai hết họ có trách nhiệm cao nhất trước tính mạng của người bệnh.

Thứ hai, bây giờ thỉnh thoảng chúng ta vẫn nghe sắp vỡ quỹ BHYT, hoặc vì “vượt trần nên bảo hiểm tích cực siết chi”... Điều này đương nhiên thôi.

Chúng ta mua bảo hiểm theo định mức, cán bộ nhân viên có định mức theo lương, người nghèo hay trẻ em dưới 6 tuổi có định mức của Chính phủ cho, nhưng sử dụng dịch vụ y tế thì người nào cũng hướng đến mức trần cao nhất, dù vô tình hay hữu ý.

Đó là chưa kể ai cũng được thụ hưởng ngang nhau về mức cao nhất, cái này là cái gốc của vấn đề. Với quy định này thì không vỡ quỹ BHYT mới lạ.

* Vậy theo giáo sư thì đâu là bản chất của vấn đề?

- Bản chất của bảo hiểm có hai thuộc tính không thể tách rời, đúng như lời ông Nguyễn Sinh Hùng khi còn làm phó thủ tướng khi bàn vấn đề này có nói với bên bảo hiểm và lãnh đạo ngành y tế: bảo hiểm phải có mệnh giá, thanh toán bảo hiểm phải theo trần của mệnh giá.

Cái gốc vấn đề là ở chỗ này. Như vậy sẽ không bao giờ vỡ quỹ cả, mua thì mua theo mệnh giá, tùy theo năng lực tài chính của gia đình, cá nhân để họ quyết định. Còn thanh toán theo đúng trần của mệnh giá mà người mua lựa chọn.

* Vậy với người nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi, người có công với cách mạng liệu có bị ảnh hưởng khi tham gia BHYT?

- Những đối tượng này được Nhà nước mua BHYT cho rồi. Tuy nhiên, rồi đây cũng phải có mệnh giá và thanh toán theo trần của mệnh giá mà họ được Nhà nước mua cho. Nhà nước càng có điều kiện thì nên mua BHYT cho các đối tượng này ở mức trần cao nhất có thể.

* Theo ông, Luật bảo hiểm sẽ phải thay đổi?

- Đúng vậy. Phải thay đổi Luật BHYT. Điều này được nhiều cử tri có ý kiến. Sửa đổi để BHYT phải làm đúng công việc của bảo hiểm.

Luật phải sửa đổi để đảm bảo người có thẻ BHYT thuận lợi nhất trong việc lựa chọn địa điểm, tìm kiếm thầy thuốc để khám chữa bệnh. Sự thuận lợi này là rất cần, mà cần nhất là cho những người yếu thế trong xã hội.

Luật phải sửa để người có BHYT không bị hạn chế và họ được trực tiếp tham gia lựa chọn thuốc men, xét nghiệm, phác đồ điều trị, rồi các bác sĩ yên tâm dốc lòng chữa bệnh. Và để cả xã hội không phải thỉnh thoảng 
bị hốt hoảng với thông tin “vỡ quỹ” BHYT.